აღწერა : კრება იწყება ნაშუადღევის 12 საათსა და 10 წუთზე.თავმჯდომარეობს უხუცესი წევრი დამფუძნებელ კრების სილიბისტრო ჯიბლაძე.მდივნობს უუმცროსესი წევრი დამფუძნებელ კრებისა გიორგი ფაღავა. (ს - დ)
ტექსტი : პირველი სხდომაოთხშაბათი 1919 წლის მარტის 12. ტფილისი. სასახლე. კრება იწყება ნაშუადღევის 12 საათსა და 12 წუთზე.თავმჯდომარეობს უხუცესი წევრი დამფუძნებელი კრებისასილიბისტრო ჯიბლაძე.მდივნობს უუმცროსესი წევრი დამფუძნებელი კრებისაგიორგი ფაღავა. (ს.-დ.)სილიბისტრო ჯიბლაძის სიტყვა.ბატონებო!ამ დღესაც მოვესწარი! ჩემს გრძელ ცხოვრების მიწურულში ბევრი ბედნიერი დღე გამთენებია, მაგრამ ეს ყველაზე უნეტარესია.ჩემმა ხნოვანობამ წილათ მარგუნა გახსნა ამ დიადი, ამ ორმაგი დღესასწაულისა.ბატონებო, დიდო ბატონებო!დამფუძნებელი კრების წევრნო! უპირველეს ყოვლისა, ნება მიბოძეთ მოგიძღვნათ ჩემი გულწრფელი, გულის სიღრმიდან ამოღებული სალამი!ნება მიბოძეთ მოგილოცოთ ეს დიადი დღე, დღე ჩვენი ხალხის დავაჟკაცებისა, მისი სრულ წლოვანობისა!ნება მომეცით დიდის მოკრძალებით მივესალმო და დაბლა თავი დაუკრა უცხო სახელმწიფოების წარმომადგენლებს. (ტაში)სალამი დიდს ბრიტანეთს. (ტაში; დეპუტატები ფეხზე ადგომით მიესალმებიან ბრიტანიის წარმომადგენლებს) ამ აკვანს დემოკრატიისას. (ტაში).ნება მიბოძეთ მივესალმო საფრანგეთს, სამშობლოს რევოლიუციისას. (ტაში და ოვაცია). ნება მიბოძეთ მივესალმო, ამერიკის ბუმბერაზ შეერთებულ შტატებს, სიმბოლოს თავისუფლებისას (მხურვალე ტაში და ოვაცია).პატარა შვეიცარიას, (ტაში და ოვაცია,) ამ ყველა დევნილთა მფარველს. მე მწამს, მე მჯერა, რომ დიდი და მაღალი კულტურა ამ კულტურულ სახელმწიფოებისა, მოჰფენს თავის ძლევა მოსილს სხივს ჩვენ ნორჩსა და პატარა რესპუბლიკასაც. გაუმარჯოს რუსეთის ყველა ერებს, რომლებიც განთავისუფლდნენ თვითმპყრობელი მეფის ბრჭყალებისაგან (ტაში).მივესალმები ჩვენ მეზობელ რესპუბლიკებს, ადერბეიჯანს, (ტაში) სომხეთს (ტაში) და მთიელთა რესპუბლიკას (ტაში) მივესალმები სპარსეთის წარმომადგენელს (ტაში) მივესალმები პოლონეთის ახალ რესპუბლიკის წარმომადგენლებს (ტაში) წარმომადგენელს ლიტვისა და უკრაინისა (ტაში), მივესალმები საბერძნეთს, ისპანიას, ნორვეგიას და ჰოლანდიას. (ტაში).ახლა ნება მიბოძეთ მხურვალე სალამი მიუძღვნა ჩვენს მთავრობას და მის ბელადს ბ. ნ. ჟორდანიას (მხურვალე ტაში). მათ ღირსეულათ ატარეს მძიმე ქუდი მონომახისა, რომელიც მათდა უნებურათ დაახურა მათ უჩვეულო მომენტმა.ვაშა, ვაშა, თქვენ გამჭრიახობას და საქმიანობასა.ბატონებო, დამფუძნებელი კრების წევრნო! ნება მიბოძეთ კვლავ თქვენ მოგესალმოთ! კეთილი იყოს თქვენი ფეხის შემოდგომა ამ თეთრ დარბაზში, სადაც, ვინ იცის, რამდენი შავი საქმენი გაკეთებულა! ბედნიერი იყოს თქვენი აქ დაბინავება, აქ ამ თქვენ სახლში, რომელსაც სხვები ჰპატრონობდნენ, რომელშიაც ხალხის მტრები ხალხის ხარჯზე ქეიფობდნენ და დროს ატარებდნენ, ხალხის ბორკილებს სჭედდნენ და ამაგრებდნენ.კურთხეულ იყოს საფუძველი იმ ახალ სახელმწიფოებრივი შენობისა, რომლის ასაგებათ თქვენ ბრძანდებით მოწოდებული.მეტად სერიოზულ მომენტში დაგაკისრა თქვენ დროთა ბრუნვამ ეს თქვენი მძიმე მოვალეობა. ჩვენ მოწამენი ვართ, ბატონებო, ისეთ ამბების, მოძრაობის, ცვალებადობისა, რომლის მსგავსი ასეთი ფართო მასშტაბით არ ახსოვს მსოფლიო ისტორიას. მოძრაობა - ცვალებადობა სულია ცხოვრებისა, მაგრამ ეს ყველასათვის გასაგები ჭეშმარიტება, წინათ თვით უდიდესი მეცნიერებისთვისაც წარმოუდგენელი და მიუწდომელი საიდუმლოება იყო. ფილოსოფოს არისტოტელეს ვერც კი წარმოედგინა სახელმწიფოებრივი ცხოვრება გარეშე მონობის ინსტიტუტისა. ეს ხდებოდა იმიტომ რომ პროცესი განვითარებისა, მოძრაობისა მეტის - მეტათ ნელი ნაბიჯით მიდიოდა. დღეს სხვა სურათი იშლება ჩვენს თვალ წინ. დღეს ისტორია თითქოს გამოერკვა საღათას ძილიდან, ამოიფშვნიტა თვალები და პირველათ იხილა თავისი ცოდვები: ის საშინელი, გულშემზარავი სიზანტით და ზმორვით ჩოჩავს და ხოხავს. მან თითქოს იგრძნო მთელი სიმძიმე ამ ცოდვების და აი თავისი წარსულის ასანაზღაურებლათ აუშვა თავისი დამბული მალი მერანი. ჩვენ ვხედავთ, რა თავ - ბრუ დამსხმელი სისწრაფით მიეჩქარება წინ ეს მერანი, და ჩვენ ვხედავთ, რა საშინელ რყევას და ნგრევას იწვევს არე - მარეში ეს მოძრაობა. ინგრევა სახელმწიფოები, ისპობა, თუმცა დრო - მოჭმული, მაგრამ ჯერ კიდევ ძლევა მოსილი წოდებები, ნაფოტივით იმსხვრევა ტახტები ღვთის მიერ მირონცხებულთა. რომელთა ერთი სახელი შიშის ზარს სცემდა მთელ ქვეყნიერებას. ერთი სიტყვით ცხოვრება ვეღარ ეტევა თავის ტანში, გაფაციცებით კანს იცვლის, განახლების - გადახალისების გზაზე დგება. საზოგადოებრივ ურთიერთობათა ახალი კვანძი ისკვნება.თავის თავათ ისმება საკითხი, რა დავკარგეთ ჩვენ, და რა შევიძინეთ, ჩვენ ამ საერთაშორისო ორომტრიალში. პასუხი მოკლეა: დავკარგეთ ის, რის დაკარგვა და დამარხვა ყოველთვის შეადგენდა ჩვენი დემოკრატიის საოცნებო საგანს, მის პირველ იდეალს, წყევლა - კრულვით გადუშვით მეფის თვითმპყრობელობა იმ უფსკრულში, რომლის პირამდის მიიყვანა მან მრავალ ტანჯული და წამებული შრომელი ხალხი. აი, ბატონებო, სიდიადე თებერვლის და მარტის რევოლიუციისა.ბედნიერი არის ეს ახალი თაობა, რომელმაც მხოლოთ იხილა დამარხვა, მაგრამ თავის ნორჩ სხეულზე არ უგრძვნია საშინელი ბრჭყალები ორთავიან არწივის რეჟიმისა. მაგრამ, ეს ცოტაა, ეს არ კმარა. არ კმარა მარტო დანგრევა ძველისა. საჭიროა მეფის თვითმპყრობელობის ნანგრევებზე ხალხის თვითმპყრობელობის გამაგრება, ძველს საფლავზე ახალ, მტკიცე საძირკველის დაფუძნება. და აი აქედან წარმოდგება ჩვენი მეორე იდეალი: სრულ - უფლებიან დამფუძნებელი ყრილობა.დამფუძნებელი ყრილობა - ეს გვირგვინია რევოლიუციისა, მის მონაპოვართა განმტკიცებისა. მთელი 9 თვე ატარა რუსეთის დემოკრატიამ იდეა ამ ყრილობისა, ბოლოს დიდი ვაივაგლახით და ტანჯვით წარმოშვა მან ეს ყრილობა. მაგრამ, აქვე გამოაშკარავდა სისუსტე ამ დემოკრატიისა. მან ვერ შესძლო მისი მოვლა პატრონობა, და აი ერთ ცხოველისა არ იყოს - დაბადებისთანავე შთანთქა მშობელმა თავის შობილი. ოქტომბრის გადატრიალებამ გადაუშვა ანარქიის მორევში დიდი გემი დიდი რევოლიუციისა.ლოცვა - კურთხევით მოიგონებს მომავალი თაობა მადლიერი ჩვენს დემოკრატიას და მის მთავრობას, რომელმაც ერთად ერთმა არ დაჰკარგა გონება, არ მიეცა სასოწარკვეთილებას - ამ საერთო განცდის დროს. მხოლოდ ამ დემოკრატიამ გადაარჩინა ჩვენი პატარა ნავი, მწარე ხვედრს, დიდი რევოლიუციის, დიდი გემისა, რომელზედაც მთელი 100 წლის განმავლობაში მიკრული იყო მაგარი ჯაჭვით. მხოლოთ მან ერთმა ააცილა ეს ნავი ათასგვარ დაბრკოლებას და კლდეებს, ანარქიის უძირო ზღვაში ამოზიდულთ და მოიყვანა აქ, ამ სამშვიდობოში, ამ დიად ამ ძვირფას განძით, დამფუძნებელი კრებით. ცხადია, ეს დიდი საქმე არის შედეგი არა უბრალო, ბრმა, და ბედნიერი შემთხვევის, როგორც ზოგიერთნი ფიქრობენ, არამედ ჩვენი დემოკრატიის იმ სწორი პოლიტიკური სიბრძნე - სიმწიფისა, რაზედაც ეს ეს იყო მოგახსენებდით. არ არის დარგი ისეთი რთული და საიდუმლოებით მოცული, როგორც პოლიტიკა. და ვაი იმ ხალხს, რომლის პოლიტიკურ ხელმძღვანელებს არ შესწევს გამჭრიახობა ჩაიხედონ ამ საიდუმლოების სიღრმეში და გაიკვლიონ გზა ამ იშვიათ ხელოვნების ბნელ ლაბირინტში. თვითეული ნაბიჯი მრუდეთ გადადგმული ამ სფეროში, შეიძლება გახდეს საბედისწერო ნაბიჯად მთელი ხალხისათვის.აბა რა ხეირი დააყარეს, ბატონებო, თავიანთ ხალხს იმ პოლიტიკურმა პარტიებმა, რომლებიც მხოლოდ სხვა ხალხის დაღუპვაზე, სხვის უბედურებაზე ოცნებობენ. მეორე ცოცხალი მაგალითი. რას ფიქრობენ და რას ცდილობენ ჩვენი ფეხ - მარდი კომუნისტ - ბოლშევიკები? მთელ ქვეყნიერებაზე და არა მარტო რუსეთის ცხოვრებაში, სოციალიზმის ხელათ განხორციელებაზე და ერთი მუჭა წითელ არმიელების ხიშტებით ვეებერთელა რუსეთის გლეხთა ამ უმაღლეს სოციალურ სამეფოში გადატყორცნას.სულ სხვა გზა აირჩია ჩვენმა დემოკრატიამ. კაცი - ჭამიაობას და მეზობელთა მძულვარებას მან დაუპირდაპირა ჭეშმარიტი დემოკრატიული პრინციპი ერთა სოლიდარობისა და კეთილ - განწყობილებისა კომუნისტთა დამღუპველ ექსპერიმენტებს, - წინ დახედულება და შორს - მჭვრეტელობა. ჩვენი სურვილი იყო რუსეთის დემოკრატიასთან ერთად ბრძოლა და ჭირსა და ლხინში მასთან ყოფნა, მასთან სიცოცხლე. მაგრამ მწარე სინამდვილემ გვიმტყუნა, და გაგვიცრუა ეს იმედები. ანარქიის ტალღებმა მოგვწყვიტა მას და ობლათ გაგვრიყა. და როცა ჩვენ ანგარიში გაუწიეთ ამ სინამდვილეს, მაგრათ შემოვიბარეთ, შემოვიბეკნეთ პირველად მთელ ამიერკავკასიის და შემდეგ ჩვენ რესპუბლიკის ფარგლებში. ჩვენმა „კეთილის მოსურნეებმა“ დაიწუნეს და დაგმეს ეს ჩვენი ტაქტიკა. შემდეგ როცა ჩვენი და ჩვენი განმარტოებულ რესპუბლიკის მდგომარეობა იმდენად გართულდა, რომ დაისვა კითხვა ჩვენი ფიზიკური ყოფნა არ ყოფნისა და როცა ჩვენ არ ყოფნას ყოფნა ვარჩიეთ, და კარზედ მოსულ განსაცდელს თავი დავახწიეთ, ეს იმავე ჩვენმა „კეთილის მსურველებმა“ არამც თუ დაგვიწუნეს, არამედ პირდაპირ დამალულად დემოკრატიულ პრინციპის ღალატად ჩამოგვართვეს და ასტეხეს საშინელი განგაში: - ქვეყანა იქცევა, ჩვენ თან მივყვებით, თქვენ კი რაღაც საკუთარ არსებობაზე ფოჩიხობთო.ასეთია, ბატონებო, ბუნება ბუშმენთა მორალისა. როდესაც ამოშიშვლებული ხმლებით თავს გესხმიან, კარგ საქმეს შვრებიან! როცა თავს იცავთ ვერაგულ თავდასხმიდგან ეს - ცუდზე უცუდესია! დავუტოვოთ ბუშმენებს მათი ბუშმენური მორალი და გავსწიოთ წინ, იმ ჩვენი გზით, სწორი გზით, რომელმაც არა ერთხელ გამოგვიყვანა გამოუსვლელი ჩიხიდგან, რომელმაც შეგვანარჩუნა ძვირფასი მონაპოვარი რევოლიუციისა.ბატონებო, დღეს ამ რევოლიუციის, რუსეთის რევოლიუციის 2 წლის თავია. ჩვენი დემოკრატია, მადლიერი დემოკრატია არ დაივიწყებს დიდ ამაგს რუსეთის დემოკრატიისას. მუხლის მოდრეკით მოვიხსენიებთ ამ დემოკრატიის გმირებს, რომელთაც თავი დასდვეს საკაცობრიო სამსხვერპლოზე. 2 წელიწადია რაც მოპოვებულ ჩვენს თავისუფლებას ემუქრებიან ყოველ მხრიდან მოზღვავებული მტრები. სახელი და დიდება ჩვენ ხალხის რჩეულ შვილებს, - სახალხო გვარდია და ახალგაზრდა ჯარს, რომელთაც თვისი თავდადებული მამაცობით შეინარჩუნეს, დაიცვეს შეგვინახეს და ჩაგაბარეს თქვენ ეს თავისუფლება (ტაში). აწი, ბატონებო, თქვენს ხელთ არის ბედი ამ ჩვენ ქარცეცხლში გამოტარებული ავლა - დიდებისა. ვერ ვიტყვით, რომ სრულიად უზრუნველი, დაზღვეული იყოს ეს თავისუფლება მოსალოდნელ საშიშროებისაგან, ვინაიდან არ სჩანს დასასრული იმ ქაოსისა, რომლის ალში ჩააგდო მთელი განათლებული კაცობრიობა საშინელმა მსოფლიო ომმა. მაგრამ ერთი რამ კი შეიძლება აქ ითქვას გადაჭრით: ხალხი, რომელმაც მრავალ საუკუნეთა განმავლობაში დაიცვა თავისი ვინაობა, ხალხი, რომელსაც არ შეეშინდა ჩრდილოეთის სუსხიან ზამთრის, რომელმაც გამოიჩინა უნარი თვითმპყრობელობის სქელი და ცივი ყინვის ქვეშ პოლიტიკური და მოქალაქობრივი ზრდა - განვითარებისა, ეს ხალხი არ დაიღუპება და არც დაღუპავს მოპოებულ თავისუფლებას. მაშ გაუმარჯოს საქართველოს თავისუფალი დამოუკიდებელი რესპუბლიკის თავისუფალ დემოკრატიას, გაუმარჯოს საქართველოს დამფუძნებელ კრებას. ერთხელ კიდევ გიძღვნით ჩემს გულწრფელ სალამს და კიდევ გისურვებთ წარმატებას და თავისუფალ მუშაობას (ხანგრძლივი ტაში).დამფუძნებელ კრების მუშაობისათვის საჭირო არის ღირსეული და დახელოვნებულ ხელმძღვანელის არჩევა. ინებეთ ბატონებო დასახელება კანდიდატებისა. სიტყვა ეკუთვნის ნოე ცინცაძეს.დამფუძნებელ კრების თავმჯდომარის და მის უფროსი ამხანაგის არჩევა.ნოე ცინცაძე. (ს.დ) სოც . - დემ. ფრაქციის სახელით წინადადება შემომაქვს: არჩეულ იქმნას დღეს დამფუძნებელი კრების თავმჯდომარე და მის უფროს ამხანაგი. დამფუძნებელ კრების თავმჯდომარედ ჩვენ ვასახელებთ ნიკოლოზ სიმონის ძე ჩხეიძეს (ტაში) და მის უფროს ამხანაგად ალექსანდრე ლომთათიძეს.თავმჯდომარე: არის თუ არა სხვა კანდიდატები? სხვა კანდიდატები არაა. ვინ არის მომხრე თავმჯდომარეთ ნიკოლოზ ჩხეიძის არჩევისა? წინააღმდეგი არავინაა. ვინ შეიკავა თავი? არავინ. ერთხმათ არჩეულია (ხანგრძლივ ტაში). ვინ არის მომხრე, რომ ალ. ლომთათიძე არჩეულ იყოს უფროს ამხანაგად. ვინ შეიკავა თავი? არავინ. ერთხმათ არჩეულია (ალექსანდრე ლომთათიძე იკავებს თავმჯდომარის ადგილს. სილიბისტრო ჯიბლაძე მას ესალმება და თავმჯდომარის ადგილს სტოვებს. დეპუტატები ალ. ლომთათიძეს ტაშის ცემით ეგებებიან).ალექსანდრე ლომთათიძის სიტყვა.მოქალაქენო, ხალხის ნდობით აღჭურვილნო, მესვეურნო, საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკისა! უწინარეს ყოვლისა მიიღეთ ჩემი მხურვალე მადლობა და დაბალი სალამი იმ დიად ნდობისთვის, რომელიც მე გამომიცხადეთ, და რომლითაც მე დამაკისრეთ ასეთი საპატიო, მაგრამ მასთანვე ფრიად მძიმე, მოვალეობა.ნუ თუ დღესაც გამოჩნდება ისეთი ვინმე, ვინც გაბედავს და იტყვის, რომ საქართველოს და მის დემოკრატიას არ შესწევს გონებრივი, სულიერი და ფიზიკური ძალა, რომ არამც თუ მტკიცე საძირკველი ჩაუყაროს სახალხო, საეროვნო საქმეს, არამედ განამტკიცოს ამ საძირკველზე ურყეველი, მიუვალი ციხე - სიმაგრე ხალხის ნება - სურვილების, მისი სახელმწიფოებრივობის გამომხატველი და დამგვირგვინებელი.აი დღევანდელი დღე, მოქალაქენო, აშკარად ღაღადებს იმას, რომ საქართველო და მისი ხალხი მომწიფებულია. მტკიცედაა შემდგარი თავის საკუთარ ფეხზე, და თვით გამოსჭედავს თავის საკუთარ ბედს. დღევანდელი დღე ამის საუკეთესო გამომხატველია, დღევანდელი ზეიმი აშკარად მეტყველებს ამას. მე ჩემს თავს ნებას მივცემ მოვიგონო სამი მომენტი ისტორიისა უკანასკნელ საუკუნის განმავლობაში. მომენტი, როდესაც 19 საუკუნის განთიადზე მაშინდელმა საქართველოს მესვეურებმა საუკეთესოდ დაინახეს, რომ თავის ხალხის და თავის ერის ბედიღბალი მოსაზღვრე დიდ სახელმწიფოსთვის ჩაებარებინათ. თქვენ იცით, მოქალაქენო, თუ რა პირობებში მოხდა ეს ისტორიული აქტი, თქვენ იცით რას გამოელოდა საქართველო, როგორც სახელმწიფოებრივი ერთეული მაშინ დადებულ ხელშეკრულებისაგან, და რა მიიღო მან სინამდვილეში. მაგრამ იცით ისიც, რომ ის დიდი სახელმწიფო, რომელმაც მას თავის მფარველობა აღუთქვა, სხვა რამეს საქართველოს ვერ მისცემდა. იქ, დიდ რუსეთში ხალხი გმინავდა თითონ მაშინდელ სახელმწიფოებრივ რეჟიმის სასტიკ სალტეებში ჩაჭედილი; და ჩვენ გვესმის, თუ რატომ ამ ნაირი პოლიტიკა იქმნა ნაწარმოები მათ მიერ პატარა საქართველოს შესახებ. საჭირო იყო, რომ დაბადებულიყო ახალი ძალა, ახალი გზის გამკაფავი ხალხის განსათავისუფლებლად. და მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევარში გაჩნდა კიდეც ეს ძალა, რომელიც შეუდგა ახალი გზის, ახალი პოლიტიკური გეზის გამონახვას. ეს გზა იყო გზა საერთო, ძმური იმ ხალხთან, რომლის სახელმწიფოებრივ საზღვრებში საქართველო მოაქცია ისტორიულმა მსვლელობამ და აი ამ საერთო გზით იარა ჩვენმა ხალხმა, ჩვენმა დემოკრატიამ და თქვენ იცით, მოქალაქენო, თუ რა შედეგები მოჰყვა ასეთ ბრძოლის გზას - შეერთებულმა ძალამ რუსეთს და საქართველოს დემოკრატიებისამ, დაანგრია თვითმპყრობელობა, ეს ძირ მოჭმული, ძირ დამპალი სახელმწიფოებრივი წესწყობილება, და ისტორიის წიაღში გადაისროლა ის ერთხელ და სამუდამოდ. ეს მოხდა 27 თებერვალს, ორი წლის წინედ. ეს მეორე ისტორიული მომენტი.დღეს, 12 მარტს წლის თავია ამ დიადი გადატრიალებისა. თუ გადაავლებთ თვალს ამ ორი წლის ამბავს, მოვიგონებთ მოკლედ რა ხდებოდა აქ, ჩვენში. რას მიაღწიეს იქ, და რა გვაქვს აქ ჩვენში, პატარა საქართველოში. საქართველოს დემოკრატია აქ ისეთი მდიდარი გამოდგა, რომ მას, ვისაც დასცინოდნენ კიდეც, რა შეუძლიან ამ პატარა და განუვითარებელ ხალხს და ერსო, მას, მოქალაქენო, თამამად შეუძლიან სთქვას, რომ მაშინდელი დიდი რუსეთის, დიდი დემოკრატიის ბრძოლის დროს თვითმპყრობელობის წინააღმდეგ ჩვენი ხალხის შვილნი საუკეთესო მებრძოლნი და ხელმძღვანელნი იყვნენ იმ საბედისწერო ბრძოლაში, და ეს ოქროს ასოებით აღიბეჭდება ისტორიაში. და თუ დღეს ეს მოვიგონეთ თქვენ წინაშე, ეს იმისთვის, რომ ერთხელ კიდევ გაიგონ, რომ საქართველოს შეუძლიან არამც თუ თავის საკუთარ საქმეებს გაუძღვეს, არამედ სხვასაც დაეხმაროს. თქვენ იცით, მოქალაქენო, რომ მანამ, სანამ რუსეთის ბედიღბალს და რუსეთის დემოკრატიის ვაჟკაცურ თავ განწირულ ბრძოლის დროს რუსეთში ბატონობდა ის პოლიტიკური სახელმწიფოებრივი აღმშენებლობის სიბრძნე, რომელიც დღესაა საქართველოში, რუსეთის ერთიანი დემოკრატიული ფრონტი ურყეველი იყო. ის, რაც ამ პოლიტიკის დამარცხების შემდეგ განიცადა რუსეთმა, ააშკარავებს თქვენ წინაშე რომელი გზა და გეზი ყოფილა ხალხისათვის სასარგებლო დღევანდელ სოციალურ პოლიტიკურ პირობებში. ეს იყო ერთად ერთი გზა, რომ რუსეთის გაერთიანებული დემოკრატიული ოჯახი არ გაპარტახებულიყო და დემოკრატიის სუვერენობის ადგილი ჯგუფის ბატონობას და ძალდატანებას არ დაეჭირა. მართალია დღეს რუსეთი მბორგავ ზღვას წარმოადგენს, მართალია ბობოქრობს იქ საზოგადოებრივი ცხოვრება, მაგრამ, მოქალაქენო, ეს იმის მომასწავებელი როდია, თითქოს დემოკრატია თავის ნავთსაყუდელს გადადიოდეს, პირიქით მას უმზადებენ ხანგრძლივს დამარცხებას, და კიდევ უფრო მეტ შავბნელ დღეებს.დამარცხდა საერთო გზით მოსიარულე რუსეთი, ჩვენ ჩვენს საკუთარ ძალის და ბედის ანაბარა დაგვტოვეს აქ, მაშინ როდესაც ჩვენ ვიცოდით, რომ გვყვავდა ისეთი მეზობელი, სადაც აზიური, დესპოტიური წესწყობილებას ჯერ კიდევ მკვიდრი საფუძველი აქვს და დღეს თუ არა, ხვალ ამ დესპოტიზმის მსხვერპლი უნდა გავმხდარიყავით. დადგა მეორე მომენტი, როდესაც, კავკასიონის ქედის აქეთ, მცხოვრებ ხალხთათვის შეიქმნა ისეთი მდგომარეობა, რომ საერთო ძალით შესაძლებელი იყო საერთო კეთილდღეობის გამოჭედვა, მაგრამ ეს ესე არ მოხდა. მე აქ არ გამოუდგები მიზეზების გამორკვევას. ეს ისტორიას მივანდოთ, დადგა ისეთი, მდგომარეობა, როცა თვითეულ ერს, თვითეულ დემოკრატიას თვით უნდა ეზრუნვა თავის თავზე. და აი გასულ წლის 26 მაისიდან დაწყობილი დღევანდლამდინ, საქართველოს დემოკრატია ვითა გააფრთებული ლომი იბრძვის, რომ შეინარჩუნოს მონაპოვარი დიდებულ რევოლიუციისა თავის მიწა წყალზე. ასე მოისურვა საქართველოს დემოკრატიამ თავის, თავის გამორკვევა და ამ გზას ადგია ის დღესაც.აი შედეგი თავგანწირულ ბრძოლისა, მოქალაქენო, მან თავისი წმინდა დროშა, საქართველოს დემოკრატიის საუკეთესო შვილების სისხლით განბანილი, მოიტანა აქ, აი ამ დამფუძნებელ კრებაში და მოგიწოდათ თქვენ, რომ განაგრძოთ ეს საშვილიშვილო, დამოუკიდებლობისათვის საარსებო მნიშვნელობის საქმის კეთება.მოქალაქენო, ჩვენ გვინდა ერთი რამ. ნურავინ შეგვიშლის ხელს ამ მუშაობის დროს, ჩვენ გვინდა განვაცხადოთ აქედან და გვსურს, რომ ეს ჩვენი განცხადება ისმინოს მთელმა კაცობრიობამ და სათანადო ანგარიში გაუწიოს მას: ჩვენ გვინდა აზია დავტიოთ, ევროპის საერთო ხალხთა ოჯახში შევიდეთ, და ჩვენი ძალით და სხვის დახმარებითაც, თუ ეს დახმარება ვისმესგან გვეღირსება, გავხდეთ სწორუფლებიანი წევრი ევროპიულ ხალხებთან, ევროპიულ დემოკრატიათა და მათ სახელმწიფოთა საერთო ოჯახისა. (ტაში). ჩვენ გვინდა, რომ გაიგოს ეს ყველამ, გაუწიოს ამას ანგარიში, მე მგონი რომ ის ევროპის სახელმწიფოები, რომლის წარმომადგენლები დღეს არიან აქ, დიდი ბრიტანეთი, განთქმული თავის დემოკრატიულ კონსტიტუციით, დიდი რევოლიუციის აკვანი, დიდი საფრანგეთი, დემოკრატიული შვეიცარია, დიდი ამერიკა, ამას სათანადო ანგარიშს გაუწევენ, და მართლაც, რომ ჩვენ გვერგება წილი ამ საკაცობრიო ლოზუნგის განხორციელების დროს, რომლის ძალით მცირე ერის და მის დემოკრატიას საშუალება უნდა მიეცეს თავის საკუთარი ბედი თვითონ გამოსჭედოს (ტაში).დასასრულ, ბატონებო, ხაზი უნდა გაუსვა კიდევ ერთ გარემოებას: არ იან წარმომადგენელნი ჩვენი მეზობელ სახელმწიფოებისა, ნორჩ რესპუბლიკებისა. მე ნებას ვაძლევ ჩემ თავს, მივმართო მათ მხოლოდ ერთი სურვილით. ჩვენ ხელთ არის ჩვენი ხალხისა, ჩვენი დემოკრატიის ბედ - იღბალი, ჩვენ შეგვიძლიან დავანგრიოთ ამ ერების ბედნიერება, სამუდამო საფლავი მოუმზადოთ მათ და მათს იდეალებს. მაგრამ ჩვენ ხელთ არის აგრეთვე გამოვჭედოთ მათთვის საუკეთესო მომავალი. და მე მგონია, რომ ეს შეგვეძლება მხოლოდ მაშინ, როდესაც ჩვენ, მეზობლებთან ერთად, საერთო ძალით ხელი ხელთ ჩაკიდებული, ძმურად ვივლით. მაშინ ჩვენი მტრები არც ისე საშიშრები იქნებიან. მე ვისურვებ რომ აი ასეთი გზა აგვეღოს ჩვენ ყველას და საერთო გონებრივი, სულიერი და ფიზიკური ძალთა შეერთებით გვებრძოლნოს საუკეთესო მომავლისათვის (ტაში).ერთხელ კიდევ მომეცით ნება, უღრმესი მადლობა მოგიძღვნათ ამ დიდ ნდობისათვის, და თქვენთან ერთად შევსძახო: - გაუმარჯოს თავისუფალ დამოუკიდებელ დემოკრატიულ საქართველოს დამფუძნებელ კრებას, გაუმარჯოს ჩვენს სტუმრებს, მათ სახელმწიფოებს, და მათ მიერ წარმოდგენილ დემოკრატიას (ტაში).შემდეგი საკითხი, რომლის გადაწყვეტა და გადაჭრა დღევანდელ წესრიგში არის ნავარაუდევი, ეს გახლავთ შემდეგი აქტი დამოუკიდებლობისა, ნება მომეცით მოგახსენოთ...(ალექსანდრე ლომთათიძე კითხულობს, დეპუტატები ფეხზე ადგომით ისმენენ საქართველოს დამოუკიდებლობის აქტს.)საქართველოს დამოუკიდებლობასაქართველოს დამფუძნებელი კრება, - არჩეული პირდაპირი, თანასწორი, საყოველთაო, ფარული და პროპორციონალური საარჩევნო სისტემით ორივე სქესის მოქალაქეთა მიერ, - თავის პირველსავე სხდომაზე, 1919 წ. მარტის 12 - ს, ქვეყნისა და ისტორიის წინაშე აღიარებს, რომ ის სავსებით იღებს და ადასტურებს საქართველოს ეროვნულ საბჭოს მიერ 1918 წ. მაისის 26 - ს, ნაშუადღევის 5ს. და 10 წ. ტფილისში გამოცხადებულს საქართველოს დამოუკიდებლობის შემდეგ აქტს:საქართველოს დამოუკიდებლობის აქტი.„მრავალ საუკუნეთა განმავლობაში საქართველო არსებობდა, როგორც დამოუკიდებელი და თავისუფალი სახელმწიფო.„მეთვრამეტე საუკუნის დასასრულს ყოველ მხრივ მტრისაგან შევიწროებული, საქართველო თვისი ნებით შეუერთდა რუსეთს იმ პირობით, რომ რუსეთი ვალდებული იყო საქართველო გარეშე მტრისაგან დაეცვა.„რუსეთის დიდი რევოლიუციის მსვლელობამ რუსეთში ისეთი შინაგანი წყობილება შეჰქმნა, რომ მთელი საომარი ფრონტი სრულიად დაიშალა და რუსის ჯარმაც დასტოვა ამიერკავკასია.„დარჩნენ რა თვისი ძალღონის ამარად, საქართველომ და მასთან ერთად ამიერკავკასიამ, თვით იდვეს თავს საკუთარი საქმეების გაძღოლა და პატრონობა და შესაფერი ორგანოებიც შეჰქმნეს; მაგრამ გარეშე ძალთა ზედგავლენით ამიერკავკასიის ერთა შემაერთებელი კავშირი დაირღვა და მით ამიერკავკასიის პოლიტიკური მთლიანობაც დაიშალა.„ქართველი ერის დღევანდელი მდგომარეობა აუცილებლად მოითხოვს, რომ საქართველომ საკუთარი სახელმწიფოებრივი ორგანიზაცია შეჰქმნას, მისი საშუალებით გარეშე ძალის მიერ დაპყრობისაგან თავი გადაირჩინოს და დამოუკიდებელ განვითარების მტკიცე საფუძველი ააგოს.„ამისდა თანახმად საქართველოს ეროვნული საბჭო, 1917 წლის ნოემბრის 22 - ს არჩეული საქართველოს ეროვნულ ყრილობის მიერ, დღეს აცხადებს.1) ამიერიდან საქართველოს ხალხი სუვერენულ უფლებათა მატარებელია და საქართველო სრულუფლებიანი დამოუკიდებელი სახელმწიფოა.2) დამოუკიდებელ საქართველოს პოლიტიკური ფორმა - დემოკრატიული რესპუბლიკაა.3) საერთაშორისო ომიანობაში საქართველო მუდმივი ნეიტრალური სახელმწიფოა.4) საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას სურს საერთაშორისო ურთიერთობის ყველა წევრთან კეთილმეზობლური განწყობილება დაამყაროს, განსაკუთრებით კი მოსაზღვრე სახელმწიფოებთან და ერებთან.5) საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა თავის საზღვრებში თანასწორად უზრუნველჰყოფს ყველა მოქალაქის სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებებს განურჩევლად ეროვნებისა, სარწმუნოებისა, სოციალურ მდგომარეობისა და სქესისა.6) საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა განვითარების თავისუფალ ასპარეზს გაუხსნის მის ტერიტორიაზე მოსახლე ყველა ერს.7) დამფუძნებელ კრების შეკრებამდე მთელის საქართველოს მართვა - გამგეობის საქმეს უძღვება ეროვნული საბჭო, რომელიც შევსებული იქნება ეროვნული უმცირესობათა წარმომადგენლებით, და დროებითი მთავრობა პასუხისმგებელია საბჭოს წინაშე“.ხელის მოწერა აქტზე.ალექსანდრე ლომთათიძე. ეხლა, ბატონებო კეთილ ინებეთ და ხელი მოაწერეთ ამ დიდებულ აქტს. მე ნება მომეცით დავიწყო მთავრობის თავმჯდომარით. (ხელს აწერენ აქტსა).მორიგი სხდომის დანიშვნა.ალექსანდრე ლომთათიძე. შემდეგი საკითხები დღევანდელ წესრიგში აღარ არის. შემოტანილი არის წინადადება. ამ წინადადებაში არის ორი საკითხი, ერთი შესახებ შემდეგ სხდომის დღის დანიშვნისა, და მეორე დღიურ წესრიგის მიერ.წინადადება არის შემოტანილი სოციალ - დემოკრატიის ფრაქციის მიერ. ამ წინადადებით მორიგი სხდომა უნდა დაინიშნოს ზეგ, 14 მარტს, დილის 12 საათზე. ჯერ ეს საკითხი უნდა გადავწყვიტოთ. სხვა წინადადება არ არის. ნება მომეცით უყარო კენჭი. ვინ არის მომხრე, რომ სხდომა დაინიშნოს 14 - ს? წინააღმდეგი არავინ არის. მაშასადამე, დამფუძნებელ კრების სხდომა იქნება 14 მარტს 12 საათზე.მორიგ სხდომის დღიური წესრიგის დამატება.ალექსანდრე ლომთათიძე. შემდეგი საკითხი შეეხება დღიურ წესრიგს დამფუძნებელ კრებისა. წინადადება გახლავთ შემდეგი;პირველ საკითხად გახლავთ პრეზიდიუმის დანარჩენ წევრების არჩევა და მეორე, მთავრობის მოხსენება.ეს ორი საკითხი მხოლოდ აქვს განზრახული სოციალ - დემოკრატიის ფრაქციას. თუ ისურვებთ რაიმეს დამატებას, ამ ცვლილებას თითონ იმ კრებაზე გადასწყვეტთ, რადგანაც დამფუძნებელ კრებას სურს, რომ ჯერ - ჯერობით დღიურ წესრიგში იყოს ორი საკითხი: პირველი პრეზიდიუმის არჩევა და მეორე მთავრობის მოხსენება. ამით დღევანდელი სხდომა გათავებულია.არის ერთი წინადადება და თხოვნა. მე მგონი რომ კრებას არაფერი ექნება საწინააღმდეგო. აი აქ არის სინემატო - გრაფიული და ფოტოგრაფიული აპარატი, და გვთხოვენ ეს დიდებული მომენტი აღბეჭდილი იქმნეს.ბატონებო, დღიური წესრიგი გათავებულია, და უნდა მოგახსენოთ, რომ დამოუკიდებლობის აქტი ერთხმათ არის მიღებული.კრება იხურება 2 ს. და 50 წ.
შენიშვნა : სტენოგრაფიული ანგარიშის საწყისი გვერდები დაზიანებულია.
დოკუმენტების გამოყენება დასაშვებია არაკომერციული, საგანმანათლებლო და სამეცნიერო-კვლევითი მიზნებისათვის, წყაროს (არქივი, შემნახველი ორგანიზაცია, კოლექცია, კონტრიბუტორი, ავტორი) მითითების პირობით. აკრძალულია მასალების კომერციული მიზნით გამოყენება კანონიერ მფლობელთან შეთანხმების გარეშე. ყველა უფლება დაცულია, საქართველოს და საერთაშორისო კანონმდებლობით.
|
|
