თარიღი : 1919-03-21 | ადგილი : თბილისი, საქართველო | ავტორი : საქართველოს დამფუძნებელი კრების სარედაქციო კომისია

აღწერა : თავმჯდომარეობს დამფუძნებელ კრების თავმჯდომარის ამხანაგი ალექსანდრე ლომთათიძე.
მდივნობს დამფუძნებელ კრების მდივანი კონსტანტინე ჯაფარიძე.
პრეზიდიუმში არიან: ექვთიმე თაყაიშვილი,
სიმონ მდივანი
გრიგოლ ნათაძე და
ქრისტინე შარაშიძე.
სხდომა იწყება 12 ს. 35 წ.

დღის წეს-რიგი

1. პრეზიდიუმის წინადადება დროებით სახელმძღვანელოდ პარლამენტის მიღების შესახებ.
2. ახალციხის ამბების გამოსარკვევად საგანგებო კომისიისათვის ბოროტ-მოქმედთა და მეამბოხეთა დატუსაღების უფლების მიცემის შესახებ.
3.განცხადება მთავრობის შედგენის შესახებ.
4. მთავრობის დეკლარაცია.

ტექსტი : თავმჯდომარე. გთხოვთ დაბრძანდეთ. სხდომა გახსნილი გახლავთ. სანამ დღიურ წეს - რიგზედ გადავალთ ნება მიბოძეთ, მოგახსენოთ დამფუძნებელ კრების სახელზე გამოგზავნილი დეპეშები. გთხოვთ წაიკითხოთ.
კონსტანტინე ჯაფარიძე (კითხულობს)

მთიელთა საბჭოსგან

В эти исторические дни соседняя нам Грузия дождалась величайшего счастья
– собрать лучших своих сынов для устроения судьбы народа. Правительство Республики Союза Горцев Кавказа приветствует державного хозяина Грузии, ее Учредительное Собрание и выражает твердую уверенность, что это Высокое Собрание усиленно выполнит задачу по установлению таких основных законов, которые поставят Грузию и ее народ наряду с самыми культурными демократическими странами мира.

Да поможет Вам Аллах в вашей трудной и ответственной работе!

За председателя Совета Министров Князь Тарновский.

(დამფუძნებელი კრება ტაშით ეგებება მილოცვას).

მთიელთა საბჭოსგან

В эти великие, радостные и исторические дни, когда собралось в столице Грузии Учредительное Собрание, - Хозяин Всей Грузинской Земли, Союзный Совет Республики Горцев шлет ему горячий привет. Союзный Совет Горцев верит твердо, что умудренные опытом, собравшиеся лучшие люди Грузии быстро залечат все тяжелые раны прошлого дорогой им Грузии и оздоровив, сделают ее образцом среди истинно-демократических республик.

От души желаем братскому Грузинскому народу полного успеха в его чрезвычайно великой и ответственной работе.

Председатель Союзного Совета Республики Горцев Кавказа Темирханов.

ელლინთა ეროვნულ საბჭოსგან.

Национальный Совет Эллинов Грузии горячо приветствует Учредительное Собрание Грузинской Демократии от имени всех Эллинов Грузии, готовых на все жертвы на защиту Грузии, с полной верой, что свободная Грузинская Республика всегда будет стоять на страже свобод, завоеванных революцией и законных прав меньшинств.

Товарищ Председателя Спилиоти


Акт об Автономии Абхазии

Первый Абхазский Народный Совет, избранный на основе всеобщего, прямого, равного и тайного избирательного права, в заседании своем от 20 марта 1919 г. От имени народов Абхазии постановил.

1) Абхазия входит в состав Демократической Республики Грузии, как ее автономная единица, о чем поставит в известность Правительство Республики Грузии и ее Учредительное Собрание,

2) Для составления Конституции Автономной Абхазии и определения взаимоотношений между центральной и автономной властью, избирается смешанная Комиссия в равном числе членов от Учредительного Собрания Грузии и Народного Совета Абхазии и выработанные положения по принятии их Учредительным Собранием Грузии и Абхазским народным Советом, должны быть внесены в конституцию демократической Республики Грузии.

Председатель Абхазского Народного Совета Емухвари.

(დამფუძნებელი კრება ტაშით ეგებება მილოცვას).

თავმჯდომარე. მე მგონია, რომ დამფუძნებელი კრება მიანდობს თავის პრეზიდიუმს საპასუხო დეპეშები გაუგზავნოს, როგორც წინად ყოფილა.
ეხლა მდივანი წაიკითხავს დღიურ წესრიგს.

კონსტანტინე ჯაფარიძე (კითხულობს).

დღიური წეს-რიგი

1) - პრეზიდიუმის წინადადება დროებით სახელმძღვანელოდ პარლამენტის რეგლამენტის მიღების შესახებ.
2. - ახალციხის ამბების გამოსარკვევად საგანგებო კომისიისთვის ბოროტ - მოქმედთა და მეამბოხეთა დატუსაღების უფლების მიცემის შესახებ.
3. - განცხადება მთავრობის შედგენის შესახებ.
4. - მთავრობის დეკლარაცია.

თავმჯდომარე. სურს ვისმეს სიტყვა დღიურ წესრიგის შესახებ? მსურველი არავინ არის. მაშასადამე კრებას სურს იმ რიგზედ განიხილოს რა რიგითაც შემოტანილია წესრიგი.

წესრიგი დამტკიცებულია.

პრეზიდიუმის სახელით გთხოვთ, სანამ სარეგლამენტო კომისია რეგლამენტს შეიმუშავებდეს და კრება მას მიიღებდეს, ნება დაგვრთათ, მივიღოთ სახელმძღვანელოდ საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტი.
სურს თუ არა ვისმეს ამის შესახებ სიტყვა? არავის. მაშასადამე არავინ არის წინააღმდეგი.

წინადადება მიღებულია.

მეორე საკითხის შესახებ უნდა მოგახსენოთ შემდეგი. თქვენ კეთილ ინებეთ და აირჩიეთ დამფუძნებელ კრების კომისია ახალციხის მაზრაში გასაგზავნად იმ მიზნით, რომ ამ კომისიას გამოეძია ადგილობრივი მდგომარეობა, გამოერკვია მიზეზები შექმნილ მდგომარეობისა და მიეღო სათანადო ზომები. ასეთი გახლდათ შინაარსი იმ რეზოლიუციისა, რომელიც თქვენ მიიღეთ. კომისიის მიზანი იყო ასე მოწყობილიყო.

კომისიის თავმჯდომარისაგან ანჯაფარიძისაგან მოვიდა დეპეშა, რომელშიაც ის ითხოვს, რომ გაარკვიოს დამფუძნებელმა კრებამ შემდეგი: ექნება თუ არა ამ კომისიას უფლება, რომ თუ ვინიცობაა, რომ კომისიამ გამოარკვია ბოროტმოქმედება, მიაგნოს ბოროტ - მომქმედს, დაატუსაღოს იგი. აი ამის შესახებ კომისია გთხოვთ, რომ თქვენ, დამფუძნებელმა კრებამ, სათანადო პასუხი გასცეთ.

ვთხოვ დამფუძნებელ კრებას გამოსთქვას თავისი აზრი. ვის სურს სიტყვა? სიტყვა ეკუთვნის კრების წევრს ელიავას.


მსჯელობა საგანგებო კომისიის შესახებ.

ნიკოლოზ ელიავა. (ს. - დ.) ჩვენი ფრაქციის სახელით ვაცხადებ, რომ ჩვენ სწორედ ისე გვესმის დამფუძვნებელი კრების დადგენილება ამის შესახებ, როგორც ამას მოითხოვს გარემოება.

დამფუძნებელი კრების დადგენილებით, კომისიას, სხვათა შორის, ჰქონდათ მინიჭებული უფლება, რომ მიეღო საჭირო ზომები. საჭირო ზომებში შედიოდა ის უფლება, რომელზედაც კომისიის თავმჯდომარე ეკითხება დამფუძნებელ კრებას, და ვფიქრობთ, რომ ჩვენი დადგენილება ისე უნდა

იყოს გაგებული, რომ კომისიას აქვს სრული უფლება ყოველნაირი ზომები მიიღოს. სხვათა შორის, საცა აღმოაჩენს ბოროტ - მოქმედებას გადააყენოს ადგილიდან და, თუ მდგომარეობა მოითხოვს, დაატუსაღოს და გადასცეს გასასამართლებლად ესა თუ ის პირი.

ასე გვესმის ჩვენ და წინადადებას ვიძლევით, რომ დამფუძნებელმა კრებამ განმარტოს ეს შეგნება, დაამტკიცოს და სთხოვოს პრეზიდიუმს აცნობოს კომისიის წევრებს, რომ მთავრობა სათანადო განკარგულებას მოახდენს, რათა ყველა თანამდებობის პირმა იცოდეს, რომ ეს დამფუძნებელი კრების კომისია უმაღლესი უფლებით არის აღჭურვილი.

თავმჯდომარე: სიტყვა ეკუთვნის კრების წევრს ბარათაშვილს.

იესე ბარათაშვილი. (ს. ფ.) მე მგონია, რომ ამ საკითხს აქვს პრინციპიალური ხასიათი.

ჩვენ ამით ვქმნით პრეცედენტს. კომისიას ეძლევა უფლება, რომ დაატუსაღოს. ჩვენი ფრაქცია ამ შემთხვევაში ჯერ - ჯერობით წინააღმდეგი არის, რომ ეს კომისია აღჭურვილი იყოს ამ თანამდებობით.

მართალია, დამფუძნებელი კრება არის ბატონ - პატრონი, დამფუძნებელი კრება როგორც მოისურვებს, ისე უნდა იყოს ყოველი კითხვა გადაწყვეტილი. რასაკვირველია, დამფუძნებელ კრებას აქვს ნება და უფლება შეჰქმნას ამისთანა პრეცედენტი. რასაკვირველია შეუძლიან დამფუძვნებელი კრებას უბრძანოს, რომ სწორეთ ამისთანა აღმასრულებელი უფლება მიიღოს ამ კომისიამ, მაგრამ ეს სრულიათ არ იქნება მიზან - შეწონილი.

ჩვენ კომისია გავგზავნეთ, რომ გამოარკვიოს ადგილობრივი მდგომარეობა, გამოიკვლიოს მიზეზები ამ მდგომარეობისა, მაგრამ ამასთანავე მართალია დართული იყო ის აზრი, რომ სათანადოთ ზომები მიეღო, მაგრამ არ იყო გამორკვეული, თუ რა არის სათანადო ზომები.
ადგილობრივი მდგომარეობა ასე ისახებოდა ჩვენ წინაშე, რომ იქ არის გენერალ - გუბერნატორი, იქ არის განსაკუთრებულ უფლებებით გაგზავნილი საგუბერნიო ინსპექტორი, მერე იქ აღმსრულებელი როლი ეკუთვნის ჩვენს მთავრობას, ე. ი. სამი დაწესებულებაა, სამი პირი არის, რომელნიც ამ შემთხვევაში აასრულებენ აღმსრულებელ როლს. რათ გინდათ, სწორეთ დღეს, სწორეთ ამ კომისიას მივანიჭოთ ასეთი ფუნქციები. ჩემის აზრით ეს შეიტანს ერთგვარ რყევას, ფუნქციების არევ - დარევას. (ხმა: განსაზღვრულია!).

განსაზღვრული არ გახლავთ, დამფუძნებელი კრების წევრნო! განსაზღვრული არ არის იმისთვის, რომ იქ არიან იმისთანა პირები, რომელთაც სწორედ ეს უნდა აასრულონ. სრულიათ საკმარისი იქნება, რომ გამოააშკარავონ საგანი, მოკრიფონ მასალა, შეატყობინონ მთავრობას, შეატყობინონ იმ პირებს, რომელნიც იქ არიან. ამის და მიხედვით, საქმე გაკეთდება. ჩვენ დარწმუნებულნი ვართ, რომ ისინი შეასრულებენ თავის მოვალეობას. მე მგონია, რომ სწორედ მდგომარეობით არ არის გამოწვეული რომ ამ უფლებით აღვჭურვოთ ეს კომისია.

ამის და მიხედვით, მე მგონია, რომ ძველი დადგენილება უნდა დარჩეს სისრულეში: მიზეზები გამოირკვეს და მოხსენდეს დამფუძნებელ კრებას. მერმე ეს საქმე გადაწყვეტილი იქნება. ამის და მიხედვით, ჩვენ ვერ მივანიჭებთ ამ კომისიას - უფლებას, რომ მართვა გამგეობაში დღესვე ჩაერიოს და მიითვისოს აღმასრულებელი ფუნქციები.

თავმჯდომარე. სანამ შემდეგ ორატორს მივცემდი სიტყვას, მე საჭიროდ მიმაჩნია მოგახსენოთ ამონაწერი იმ სხდომის ოქმისა, როცა დამფუძნებელ კრებამ მიიღო დადგენილება. ეს ამონაწერი შემდეგი გახლავთ: „არჩეული იქნეს დამფუძნებელ კრების წევრთაგან საგანგებო კომისია ახალციხის მაზრაში გამოსარკვევლად და სათანადო ზომების მისაღებად.“

ასეთი გახლავთ ამონაწერი.

სიტყვა ეკუთვნის კრების წევრს გვაზავას.

გიორგი გვაზავა. (ერ. დემ.) ბატონებო, ჩვენ ძალიან გატაცებულნი ვართ სხვა და სხვა ისტორიული მაგალითებით. ჩვენ ხშირად ვბაძავთ ხოლმე დამფუძნებელ კრებას, რომელსაც ჰქონდა ადგილი ევროპაში, სხვა და სხვა დროს. განსაკუთრებით ჩვენ ყურადღებას იპყრობს საფრანგეთის კონვენტი. მართალია, იქ დამფუძნებელი კრება ერეოდა მმართველობის ყოველ დარგში, ეს იყო არა მარტო კანონმდებელი ორგანო: მან თავის თავზედ მიიღო სხვა და სხვა ფუნქციებიც: სამოსამართლეო, საადმინისტრაციო და სხვა. მაგრამ ჩვენ უნდა გაუფრთხილდეთ ამისთანა წესს. ეხლა არ არის ის საერთაშორისო პირობები, რომელნიც იყვნენ მაშინ ევროპაში, განსაკუთრებით საფრანგეთში, და საფრანგეთის ირგვლივ. მაშინ საფრანგეთი როგორც მოგეხსენებათ, შემთხვეული იყო მტრებით, რეაქციონურ ევროპით. (ხმა: ეხლაც ასეთი მდგომარეობა!) უკაცრავად! რევოლიუციაა მთელ რუსეთში და რევოლიუციონური მოძრაობაა ირგვლივ (არსენიძე: დენიკინიც რევოლიუციონერია?) მაშინ ევროპა, როგორც მოწყობილი ძალა, სახელმწიფოებრივი ორგანიზაცია, მიმართული იყო საფრანგეთის და რევოლიუციის წინააღმდეგ. ასეთი პირობები ჩემის აზრით, ამიერ - კავკასიაში არ არის. კიდევ უფრო უარესი მდგომარეობა იყო შიგნით საფრანგეთში. ბევრი იყო ნაშთები აბსოლიუტიზმისა და საჭირო იყო ბრძოლა სხვა და სხვა ელემენტებთან; ფსიხოლოგია სულ სხვა იყო, გაჟღენთილი წარსულ რეჟიმით. აქ ბევრი იყო მომხრე მეფისა. საადმინისტრაციო ძალას პროვინციაში შეადგენდნენ ისეთი პირები, რომელნიც იყვნენ დაყენებულნი მეფის მიერ და ამისთანა სხვა.

სრულიად ეს არ არის საქართველოში. საქართველოს თავისუფლება გამოცხადდა მაისში და ამის შემდეგ ჩვენ მოვახერხეთ გაგვეწმინდა ადმინისტრაცია. ყველგან დავაყენეთ ჩვენი კაცები, დემოკრატიის ნდობით აღჭურვილნი. აქ ანალოგიას მე მგონია ადგილი არა აქვს. ამიტომ მე ვამბობ, არ არის საკმარისი საფუძველი რომ მივყვეთ იმ გზას, რომელზედაც იდგა საფრანგეთის კონვენტი. აქ სულ სხვა გარემოებაა.

მაშასადამე თუ კონვენტი ებღაუჭებოდა ყოველ - გვარ უფლებებს, როგორც საკანონდებულოს, აგრედვე მართვა - გამგეობას და სასამართლოს, - ეს მისაბაძი არ არის. ჩვენ ადმინისტრაცია გვყავს, სამინისტროები გვაქვს. ადმინისტრაცია ემორჩილება მინისტრს, მინისტრი ხომ თქვენი ნდობითაა აღჭურვილი? თუ ადმინისტრაცია არ ასრულებს იმას, რასაც უბრძანებს აქედგან მინისტრი, ის გამოცვლილი ან გადაყენებული იქმნება. მთელი აპარატი სახელმწიფოსი ჩვენ ხელშია. ასეთ მდგომარეობაში შერევა სხვა და სხვა ფუნქციებისა ყოვლად შეუწყნარებელია და არც არის სასარგებლო ჩვენთვის.

არ არის სასარგებლო ხალხისთვის. ასეთი არევ - დარევა არ უნდა შევიტანოთ. რამდენადაც შეგვიძლიან გარკვეულ გზას უნდა დავადგეთ და გარკვეული ზომები მივიღოთ. ადგილობრივი ადმინისტრაცია, როგორც აქ ითქვა არის. მართალია ჩვენს დადგენილებაში ნათქვამი იყო: მიიღოს კომისიამ სათანადო ზომებიო, მაგრამ, მე მგონია ეს იმას კი არ ნიშნავს რომ ეს კომისია ჩაერიოს ყოველთვის და ყველგან სადაც მისი ჩარევა სრულიად საჭირო არ არის (ხმა: საჭიროა?) უკაცრავად, ბატონებო არ არის საჭირო იმიტომ, რომ კომისიას ყოველ წამს შეუძლიან იქონიოს კავშირი ჩვენთან ან სამინისტროსთან: არის ტელეგრაფი, ტელეფონი, რასაც მოკლებულ იყო საფრანგეთი კონვენტის დროს. მაშინ არ იყო საშუალება. ეხლა კომისიას ყოველ წუთს შეუძლიან ელაპარაკოს მინისტრს, მაშასადამე, რა საჭიროა, რომ კომისიის თავმჯდომარეს ასეთი განსაკუთრებული უფლება გადავცეთ? (ნათაძე. რად აძლევდით...) ნუ გცხვენიათ ბატონო, გაათავეთ. (ნათაძე: რათ აძლევდით ხმას კომისიის გაგზავნაზე)?

თავმჯდომარე. ბოდიშს ვიხდი, უმორჩილესად გთხოვთ ადგილიდან ნუ ლაპარაკობთ.

გიორგი გვაზავა. თუ ყურს მიგდებთ აქ გაიგებდით. კომისია გავგზავნეთ, რომ ადგილობრივ გამოერკვია ადგილობრივი მდგომარეობა, და სათანადო ზომებიც მიეღო. ამ ზომების მიღების დროს ჩვენ გვგონია - კომისია დაადგებოდა კანონიერ გზას, კანონიერად მოიქცეოდა, კანონიერ ზომებს მიიღებდა. ე.ი. მიჰმართავდა არსებულ სახელმწიფოებრივ აპარატს და მისი შემწეობით და საშუალებით იმოქმედებდა. ჩვენ ის აზრი - კი არ გვქონია, რომ კომისიამ მიითვისოს ყოველგვარი ძალაუფლება. შეიძლება მან მოინდომოს ნამდვილი კანონმდებლობითი ხასიათის ბრძანება გასცეს, კანონი გამოსცეს ესეც „სათანადო ზომა“ იქნება, მაგრამ განა შეიძლება ამისთანა უფლება მივანიჭოთ? ჩვენ ამისთანა უფლება არ მიგვინიჭებია მათთვის. თუ ვინმე დასაჭერია უნდა შეატყობინონ იმ ორგანოს, რომელსაც ევალება ამგვარი საკითხების მოწყობა, და წარმოება. ამიტომ ჩვენი ფრაქციის სახელით ვაცხადებ, რომ ჩვენ წინააღმდეგნი ვართ შემოტანილ წინადადებისა.

თავმჯდომარე: სიტყვა ეკუთვნის კრების წევრს ივანე გობეჩიას.

ივანე გობეჩია (ს. რ.) მოქალაქენო! დამფუძნებელ კრების საგანგებო კომისიაში, რომელიც ახალციხის მაზრაში მომხდარ ამბების გამოსაძიებლად იყო ჩვენ მიერ არჩეული, შედის ყველა ფრაქციის წარმომადგენელი გარდა ჩვენი ფრაქციისა. შემთხვევით, მხოლოდ ჩვენ ფრაქციას არა ყავს თავს წარმომადგენელი ამ კომისიაში, და როდესაც ისმება საკითხი, მიენიჭოს თუ არა ამ კომისიას ამა თუ იმ მოქალაქის დაჭერის უფლება, ჩვენი ფრაქცია, შეიძლება, სხვა ფრაქციებზე უფრო ნაკლებ იყვეს დაინტერესებული კომისიის ამ უფლების მინიჭებაში, მაგრამ, თუ გაითვალისწინებთ დამფუძნებელ კრების იურიდიულ ბუნებას, დასმული საკითხი სულ ადვილათ გადაიჭრება. მართალია, ჯერ გამორკვეულ არ არის, დაიმსახურებს საქართველოს დამფუძნებელი კრება თავის მომავალ მოღვაწეობით ხალხის ნდობას თუ არა (სოციალ - დემოკრატიულ სკამებზე ხმაურობაა. არსენიძე: ოოო!), მაგრამ ერთი - კი ახლავე უნდა ვაღიაროთ: თუ დამფუძნებელი კრების მუშაობის დაწყებისთანავე ჩვენ მისი პრესტიჟის დაცემას ხელი შევუწყვეთ, მაშინ ჩვენ მეტათ ცუდ სამსახურს გავუწევთ მის მომავალს. ყველა პარტიები, რომელთაც ამ ჩვენს კრებაში ყავთ წარმომადგენლები, ყოველდღე და ყოველგან გაიძახოდენ პრესის საშვალებით, თუ სიტყვით, რომ საქართველოს დამფუძნებელი კრება არის ნამდვილი ბატონ - პატრონი საქართველოსიო, რომ საქართველოს დამფუძნებელმა კრებამ სრულიად ახლად უნდა მოაწყოს ჩვენი ცხოვრების თითქმის ყოველი მხარეო, რომ დამფუძნებელი კრება არის უზენაესი სრულ უფლებიანი პატრონი ქვეყნისაო და სხვა.

თუ ეს ყველაფერი მართალია, მაშინ ჩვენ დამფუძნებელი კრება უფრო მაღლა უნდა დავაყენოთ, ვიდრე ჩვეულებრივი საკანონმდებლო დაწესებულება. მე მესმის, როდესაც სახელმწიფოებრივ - უფლებრივი ცხოვრება ჩამოყალიბებულია რაიმე გარკვეულ ფორმებში, როდესაც არის შემუშავებული კონსტიტუცია, რომელიც საზღვრავს უფლებებს სხვა და სხვა სახელმწიფოებრივი ორგანოებისას, მაშინ დაისვას საკითხი, აქვს თუ არა, მაგალითად, საკანონმდებლო დაწესებულებას უფლება დაიჭიროს ესა თუ ის პირი. მაგრამ საქმეც სწორეთ იმაშია, რომ ჩვენ ჯერ არა გვაქს კონსტიტუცია, სახელმწიფოებრივ - უფლებრივი ცხოვრება მოწესრიგების სტადიაშია, ჩვენი დამფუძნებელი კრება ყველა არსებულ სახელმწიფოებრივ ორგანოებზე და კერძო პირებზე უფრო მაღლა სდგას და ყოველგვარი უფლებით მას შეუძლია ისარგებლოს, რადგანაც ის თვითონ არის ყოველგვარი იურიდიულ უფლების წყარო.

თუ ჩვენ გავითვალისწინებთ ყველა ამას, ზედმეტი იქნება იმაზე ლაპარაკი, რომ დამფუძნებელ კრებას, ან მის მიერ არჩეულ და ნდობით აღჭურვილ კომისიას უფლება არ აქვს კერძო პირი დააპატიმროს, თუ ამას რესპუბლიკის ინტერესი მოითხოვს.

განა შესაძლებელია წარმოვიდგინოთ ჩვენს რესპუბლიკაში ისეთი პირი, რომელსაც მეტი უფლება მივანიჭოთ, ვიდრე დამფუძნებელ კრებას? მაგალითად, შინაგან საქმეთა მინისტრს, ყოველ გენერალ - გუბერნატორს და თითქმის ყოველ კომისარს უფლება აქვს დროებით დაიჭიროს და სატუსაღოში გააგზავნოს რესპუბლიკის მოქალაქე, თუ ამას ისინი საჭიროდ დაინახავენ. თუ ეს უფლება მინიჭებული აქვს კერძო პირებს - მოხელეებს, რატომ ასეთი უფლებით არ უნდა აღიჭურვოს დამფუძნებელმა კრებამ თავის შემადგენლობიდან არჩეული რამოდენიმე პირი, რომელნიც იმავე დროს, როგორც ხალხის მიერ არჩეულნი, მეტის ნდობის ღირსნი არიან.

ფედერალისტების ფრაქციის წარმომადგენელმა დღეს გაილაშქრა ახალციხის კომისიისთვის დაჭერის უფლების მინიჭების წინააღმდეგ, მაგრამ რატომ ფედერალისტები არ ილაშქრებენ გენერალ გუბერნატორის იმავე უფლების წინააღმდეგ? ამ საკითხში ერთი რამ უდავოა, ის რომ დამფუძნებელ კრებას სრული უფლება აქვს დაიჭიროს ყოველი მოქალაქე, რომლის დაკავებას მოითხოვს სახელმწიფოს ინტერესი. აგრეთვე კრებას სრული უფლება აქვს განახორციელოს ეს დაჭერის უფლება, ან თვითონ ან და სხვა პირების საშვალებით. ახალციხის კომისია ერთხმათ იყო კრების მიერ არჩეული და თუ ის ადგილობრივ, გამოძიების დროს, რომელიმე პირის დაჭერას მიზანშეწონილ ზომად მიიჩნევს, ამის უფლება თქვენ მას უნდა მისცეთ.

ყოველ კერძო შემთხვევაში რომ ჩვენ შეგვეკითხოს კომისია, დაიჭიროს თუ არა მან ესა თუ ის პირი, როგორც ამას ზოგიერთ ორატორი მოითხოვს, ეს საქმეს კი არ გაადვილებს და გააუმჯობესებს, არამედ უფრო გაართულებს და თვით დაჭერის უფლებაც მიზანს ვერ მიაღწევს, მაშინ უკეთესი იქნება, რომ დამფუძნებელი კრება სულ ერთიანად აიყაროს აქედან, გადასახლდეს ახალციხის მაზრაში, თვითონ გამოიძიოს საქმე და დაიჭიროს ის, ვის დაკავებასაც ის საჭიროდ დაინახავს. მაგრამ ამას, საბედნიეროთ, არც საქმის მდგომარეობა და არც კრების - ღირსება არ მოითხოვს, ყველა ამის გაკეთება შეუძლიან თვით ახალციხის კომისიას, რომელსაც უნდა მივანიჭოთ დაჭერის უფლება და ეს არც სახელმწიფროებრივ სხვა და სხვა ფუნქციების ერთი მეორეში არევა და არც კომისიის მიერ სხვისი უფლების მითვისება იქნება.

თავმჯდომარე. ბოდიშს ვიხდი, მაგრამ აქ ეხლა მოლაპარაკე ორატორის სიტყვაში ერთი ადგილი იყო, რომლის უყურადღებოდ დატოვება შეუძლებლად მიმაჩნია. აქ ითქვა: „ჯერ კიდევ კითხვა არის, დამფუძნებელი კრება დაიმსახურებს თუ არა ხალხის ნდობასო“. მე მგონი რომ ამ ტრიბუნიდან ასეთ ლაპარაკს ადგილი არ უნდა ჰქონდეს და ვიმედოვნებ, რომ ამიერიდან არც ექნება ადგილი. სიტყვა ეკუთვნის კრების წევრ ნინიძეს.

კირილე ნინიძე. (ს. - დ.) ბატონებო! აქ კომისიის უფლებების წინააღმდეგ წამოაყენეს ორი მოსაზრება. ერთი ეკუთვნის გვაზავას. ეს არის ფორმალური მოსაზრება. ის ამბობს, რომ კომისიას, რომელიც აირჩია დამფუძნებელმა კრებამ და გაგზავნა ახალციხეში, არ უნდა მიეცეს უფლება, რომ ის ჩაერიოს პირდაპირ ადმინისტრაციის მოქმედებაშიო. მეორე მოსაზრება არის ბატონ ბარათაშვილისა, რომელსაც ეშინია, რომ არ მოხდეს არევა საკანონმდებლო და აღმასრულებელ ფუნქციებისა.

მე მგონია, რომ ორივე ეს მოსაზრება გაუგებრობაზეა აგებული. ბატონი გვაზავა აქ ურევს ერთმანეთში პარლამენტარულ წესწყობილებას და იმ მდგომარეობას, რომელიც არსებობს ჩვენში დღეს. იურიდიულად დიდი განსხვავებაა პარლამენტსა და დამფუძნებელ კრებას შორის. პარლამენტი მოქმედობს სამინისტროს შემწეობით, ის ანდობს იმას განსაზღვრულ აღმასრულებელ ძალას და შემდეგ შეკითხვის საშუალებით მოსთხოვს პასუხს მთავრობას და თუ დაინახეს, რომ სამინისტრო ვერ ატარებს ამ ხაზს, რომელიც შეეფერება მდგომარეობას, რომელიც გამომდინარეობს კანონმდებელთა მუშაობიდან, მაშინ მთავრობას უნდობლობას უცხადებს, და ეს უკანასკნელიც უნდა გადადგეს, მაგრამ ის, რაც პარლამენტის შესახებ ითქმის, მისაღები არ არის დამფუძნებელ კრების შესახებ. დამფუძნებელი კრება ეხლა ჰქმნის კონსტიტუციას, ეხლა ამყარებს ახალ ცხოვრებას, და აქედან ცხადია, რომ მას აქვს იურიდიულათაც, უზენაესი უფლება, ის უმაღლესი უფლება, რომელიც მას ხალხმა მიანდო. აქედან ცხადია, რომ, იურიდიულის თვალსაზრისით მოსაზრება ბატონ გვაზავასი ვერ უძლებს ვერავითარ კრიტიკას. რაც შეეხება იმ ანალოგიას, რომელიც გვაზავამ მოიყვანა, ისიც არ არის სწორე. სწორეთ დღეს საქართველო უფრო აუტანელ მდგომარეობაშია, ვიდრე იყო კონვენტის დროს საფრანგეთი. ჩვენ ვიცით, რომ ეს დამოუკიდებელი არსებობა ჩვენი იშვა 4 წლის საერთაშორისო ომის შემდეგ, როდესაც ხალხის ეკონომიური ძალები სრულიათ განადგურებული იყო. ასეთს აუტანელ მდგომარეობაში საფრანგეთი სრულიად არ იმყოფებოდა. ეს ერთი. მეორე, ჩვენ ვიცით, რომ თუმცა საფრანგეთის წინააღმდეგ მთელი სახელმწიფოები იყვნენ ამხედრებულნი, მაგრამ საფრანგეთი თავის ძალებით, ტერიტორიის სივრცით წარმოადგენდა დიდ სახელმწიფოს და ამას კი ჩვენ ვერ ვიტყვით საქართველოზე. საქართველო დღეს იძულებულია დიდი ანგარიში გაუწიოს გარეშე ძალებს. აი ასეთ პირობებში, როდესაც ყოველ კუთხიდან სხვა და სხვა ელემენტები, დამრღვევი ელემენტები ჩვენ გვიწყობენ აჯანყებას, განა შეიძლება ითქვას, რომ დღეს უფრო კარგ მდგომარეობაში ვართ, ვიდრე საფრანგეთი იყო, დიდ რევოლიუციის დროს? ეს ოპტიმიზმი არაფერზე არ არის დამყარებული (გვაზავა: მოიგონეთ ნოე ჟორდანიას სიტყვა მშვიდობიანობაზე). ნოე ჟორდანიას სიტყვაში, ბატონებო, შედარებით იყო აღნიშნული, რომ იმ დროსთან შედარებით, რომელიც არსებობდა საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების წინ, ჩვენ უკეთეს პირობებში ვიმყოფებით, მაგრამ, ეს კიდევ არ ნიშნავს იმას, ვითომ დღეს საშიშროება არ არსებობდეს.

ასეთივეა ბატონ ბარათაშვილის აზრი. იმას ეშინია, რომ მოხდება აღრევა ფუნქციებისა; მაგრამ ეს არ არის მართალი, რადგანაც არავითარ აღრევას ადგილი არ ექნება. დამფუძნებელ კრების კომისია, რომელიც მოქმედობს ახალციხის მაზრაში, აღჭურვილია ჩვენი ნდობით და უმაღლეს უფლებით, ყველა ადგილობრივი ძალა ადმინისტრაციისა ამ მხარეში უნდა ემორჩილებოდეს მას. ასე რომ, ის არის უმაღლესი ორგანო, უმაღლესი წარმომადგენელი ამ მხარისა და საჭიროა მხოლოდ კონტაქტისთვის, რომ ეცნობოს მთავრობას, რომ მან თავის აგენტების მოქმედება შეუფარდოს ამ კომისიის მოქმედებას. ეს არის ლოღიკა იმ დებულებისა, რომელიც მივიღეთ ჩვენ. ჩვენ ვთქვით. რომ კომისიას ეძლევა უფლება სათანადო ზომების მისაღებათ. ეხლა ბატონმა გვაზავამ ბრძანა, რომ ეს სათანადო უფლება თურმე გამოიხატება იმაში, რომ მილიციას ან გამომძიებელს მოახსენოს საქმის ვითარება. მე ბოდიშს ვიხდი, მაგრამ ძალიან მაკვირვებს რომ, როდესაც თქვენ ასეთ დადგენილებას აძლევდით ხმას, როდესაც ბატონი ბარათაშვილი ჰფიქრობს, რომ, ის ირჩევდა კომისიას იმ აზრით, რომ კომისია აასრულებს უბრალო გამომძიებლის როლს, ის დაემორჩილება ადგილობრივ ადმინისტრაციას. მე მგონია რომ ეს შეუგნებლათ, რასაკვირველია, დამცირებაა დამფუძნებელ კრების უფლებისა. მე ვამბობ მხოლოდ იმაზე, რაც დავადგინეთ, რომ კომისიამ უნდა მიიღოს სათანადო ზომები, და ეს სათანადო ზომები მდგომარეობს იმაში, რომ უმაღლესი კონტროლი უნდა აწარმოვოს, - და იმ კომისიამ, რომელიც ჩვენ გავგზავნეთ, - უნდა მიიღოს ყოველი საჭირო ზომები. ისე, რომ აქ ახალი არაფერია. და ვიმეორებ სხვანაირად არც შეგვეძლო გვეთქვა, რადგან დამფუძნებელ კრების კომისია რომელიც ჩვენ გავგზავნეთ ახალციხის მაზრაში, აღჭურვილი უნდა იყოს უზენაეს უფლებებით.

სოც. დემ. და ერ. - დემოკ. წინადადებანი.

თავმჯდომარე. სიტყვა არავის ნებავს. მაშასადამე კამათი შეწყვეტილია. აქ შემოსულია ორი რეზოლიუცია: ერთი სოციალ - დემოკრატიულ ფრაქციისა, და მეორე ეროვნულ დემოკრატებისა. გთხოვთ წაიკითხოთ.

კონსტანტინე ჯაფარიძე. (კითხულობს) „თანახმად 14 მარტის სხდომაზე მიღებულ რეზოლიუციისა, საგანგებო კომისიას, რომელიც გაგზავნილია ახალციხის მაზრაში, უფლება აქვს საჭიროებისამებრ გასცეს განკარგულება ბოროტმოქმედთა და მოღალატეთა დასატუსაღებლად, მისცეს ასეთი პირები სამართალში განურჩევლათ მათი მდგომარეობისა და თანამდებობისა“.


სოციალ. - დემოკრატიული ფრაქცია.

ეროვნულ-დემოკრატიული ფრაქცია წინააღმდეგი არის მიენიჭოს ის უფლება რომელსაც აქ მოითხოვენ.

თავმჯდომარე. მაშასადამე ორი უმთავრესი წინადადება არის: ერთი მომხრე და მეორე საწინააღმდეგო. ვინ არის მომხრე რომ დადასტურებული იქმნეს შუამდგომლობა ახალციხეში გაგზავნილ კომისიის თავმჯდომარისა? კენჭს უყრი პირველ რეზოლიუციას. (კენჭის ყრა) დიდი უმეტესობა მომხრე გახლავთ. მაშასადამე პირველი რეზოლიუცია კომისიის შესახებ იქნება ასეთი: „თანახმად 14 მარტის სხდომაზე მიღებულ რეზოლიუციისა, საგანგებო კომისიას, რომელიც გაგზავნილია ახალციხის მაზრაში, უფლება აქვს საჭიროებისამებრ გასცეს განკარგულება ბოროტ მოქმედთა და მოღალატეთა დასატუსაღებლად, მისცეს ასეთი პირები სამართალში განურჩევლად მათი მდგომარეობისა და თანამდებობისა“.

აი მაშასადამე გადაწყვეტილება დამფუძნებელ კრებისა.

მთავრობის თავმჯდომარის განცხადება.

თავმჯდომარე. ეხლა ნება მიბოძეთ გადავიდეთ მესამე საკითხზე: მთავრობის შედგენის შესახებ. სანამ სიტყვას მივცემდე უნდა მოგახსენოთ შემდეგ ქაღალდის შინაარსი:

„ჩემი თანამდებობის ასრულებას დროებით ვანდობ გარეშე საქმეთა მინისტრს ევგენი პეტრეს - ძეს გეგეჭკორს.“

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე ნოე ჟორდანია.

ეს ცნობისთვის მოგახსენეთ. ეხლა სიტყვა ეკუთვნის მთავრობის წარმომადგენელს.

მთავრობის თავმჯდომარის მოადგილის განცხადება ახალი კაბინეთის შედგენის შესახებ.

მთავრობის თავმჯდომარის მოადგილე ევგენი გეგეჭკორი: მთავრობის დავალებით, მაქვს პატივი ვაუწყო დამფუძნებელ კრებას, რომ მან უკვე შეაყენა მთავრობა შემდეგი შემადგენლობით:

მთავრობის თავმჯდომარე: ნოე ნიკოლოზის ძე ჟორდანია.
საგარეო საქმეთა და იუსტიციის მინისტრი: ევგენი პეტრეს ძე გეგეჭკორი.
შინაგან საქმეთა, სახალხო განათლების და სამხედრო საქმეთა მინისტრი:
ნოე ბესარიონის ძე რამიშვილი.

მიწად მოქმედების, შრომის და გზათა მინისტრი: ნოე გიორგის ძე ხომერიკი.
ფინანსთა და ვაჭრობა-მრეწველობის მინისტრი: კონსტანტინე პლატონის ძე კანდელაკი.

(დამფუძნებელი კრება მხურვალე ტაშით ეგებება მთავრობის თავმჯდომარის მოადგილის განცხადებას).

მთავრობის დეკლარაცია.

ევგენი პეტრეს ძე გეგეჭკორი: მთავრობა აკეთებს შემდეგ განცხადებას:

მოქალაქენო, დამფუძნებელ კრების წევრნო!

ასრულდა საქართველოს ერის სურვილი. შესდგა სუვერენული ორგანო, დამფუძნებელი კრება, რომელიც მოწოდებულია შეიმუშაოს რესპუბლიკის კონსტიტუცია და მტკიცე ნიადაგზე დაამკვიდროს დამოუკიდებელი სახელმწიფო, მთავრობა, როგორც აღმასრულებელი ორგანო დამფუძნებელი კრებისა და პასუხის მგებელი მის წინაშე, მიზნად ისახავს დემოკრატიის ინტერესთა დაცვას. რევოლიუციის მონაპოვართა განმტკიცება და გაფართოვება დამოუკიდებელ საქართველოს რესპუბლიკის ფარგლებში - აი ის მთავარი მიზანი, რასაც ემსახურება ახლად შემდგარი მთავრობა. ყველასათვის ცხადია, რომ დემოკრატიული საქართველო არასოდეს არ შეურიგდება პოლიტიკურ მონობას და ქედს არ მოიხრის მოწინააღმდეგეთა წინაშე, რომელნიც მის არსებობას ემუქრებიან (ტაში).

მართალია ჩვენს ნორჩ რესპუბლიკას წინ კიდევ მრავალი დაბრკოლება ეღობება: მსოფლიო სამშვიდობო კონგრესს თავისი უკანასკნელი სიტყვა ჩვენი დამოუკიდებლობის შესახებ არ წარმოუთქვამს, მაგრამ ჩვენ სრული იმედით შევყურებთ მომავალს. ხალხი, რომელმაც სძლია რეაქცია და ანარქია, მოიგერია უცხო ძალთა თავდასხმა, ეჭვს გარეშეა შეინარჩუნებს და უზრუნველჰყოფს თავისუფალ პოლიტიკურ არსებობას. დიდმა ბრიტანეთმა, რომელმაც ჩვენში ფეხი შემოდგა და რომელთანაც ჩვენ ვესწრაფვით ურთიერთ ინტერესების უზრუნველყოფით დაახლოვებას, უკვე აღვითქვა ჩვენი დამოუკიდებლობის აღიარება. საქართველოს მთავრობა მოწადინებულია მოკავშირეთა დანარჩენ სახელმწიფოებთანაც შეთანხმების მიღწევას და მათი დახმარებით საერთაშორისო ოჯახში სრულ უფლებიან წევრათ ჩარიცხვას.

ჩვენ სიამოვნებით აღვნიშნავთ, რომ მეზობელი სახელმწიფონი - სომხეთი, ადერბეიჯანი და მთიელთა რესპუბლიკა, რომელთანაც ჩვენ ველტვით

განვამტკიცოთ კეთილმეზობლური ურთიერთობა, საბოლოოდ დაადგნენ დამოუკიდებელ სახელმწიფოებრივობის გზას, ხოლო ეს საუკეთესო თავდებია მათთან მჭიდრო კავშირ

შენიშვნა :