შესახებ
English
1879 - 1924-08-31

პერსონალური
დაბადების თარიღი: 1879
გარდაცვალების თარიღი: 1924-08-31
სქესი: კაცი
ეროვნება: ქართველი
აღმსარებლობა:
მეტსახელი: ბენია
ფსევდონიმი:

გეოგრაფიული
დაბადების ადგილი: ციხე, საქართველო
გარდაცვალების ადგილი: უცნობია
საცხოვრებელი ადგილი: ციხე, ქუთაისი, ჭიათურა, ბათუმი, ირკუტსკი, თბილისი, სოხუმი, პარიზი, ლევილი


სოციალური
სოციალური წარმოშობა: გლეხი
სოციალური სტატუსი: მოსამსახურე
განათლება: საშუალო არასრული
პროფესია: აგრონომი


პოლიტიკური
პარტია: საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია
თანამდებობა: რსდმპ ბათუმის კომიტეტის წევრი, რსდმპ გურიის კომიტეტის წევრი, სოხუმის ქალაქის თავი, სოხუმის მუშათა და ჯარისკაცთა დეპუტატების საბჭოს თავმჯდომარე, ქუთაისის გუბერნიის კომისარი, გურიის სამაზრო ერობის ხმოსანი, საქართველოს დამფუძნებელი კრების დეპუტატი, თბილისის ქალაქის საბჭოს ხმოსანი, თბილისის ქალაქის თავი, ბათუმის ოლქის საგანგებო კომისარი, აღმოსავლეთ საქართველოს გენერალ-გუბერნატორი, საქართველოს რკინიგზების გენერალ-გუბერნატორი, საქართველოს რესპუბლიკის შინაგან საქმეთა მინისტრის ამხანაგი, საქართველოს ინტერპარტიული კომიტეტის წევრი,
რეპრესია: 1904, 1907, 1924


საზოგადოებრივი
ორგანიზაცია:

ბენიამინ (ბენია) გრიგოლის ძე ჩხიკვიშვილი დაიბადა 1879 წელს, ქუთაისის გუბერნიის ოზურგეთის მაზრის სოფელ ციხეში (საყვავისტყე), აზნაურის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

სწავლობდა ქუთაისის სასოფლო-სამეურნეო სკოლაში ბოლო კლასამდე.

სწავლისას დაუახლოვდა ქუთაისში მყოფ „მესამედასელებს“ და დაიწყო მარქსიზმის შესწავლა. 1900 წელს იგი სკოლიდან გარიცხეს არალეგალური ხელნაწერი ჟურნალის გამოცემაში მონაწილეობისათვის.

მუშაობა დაიწყო ბათუმის ერთ-ერთ ქარხანაში, ყუთების დამამზადებელი განყოფილების მუშად.

1901 წელს შევიდა რუსეთის სოციალ-დემოკრატიულ მუშათა პარტიის ბათუმის ჯგუფში, სადაც იმ დროისათვის პარტიის ადგილობრივი ორგანიზაციის მმართველი კომიტეტი არ არსებობდა; ოთხი თვის შემდეგ კი იძულებული გახდა, დაეტოვებინა ბათუმი მასზე დაწყებული თვალთვალისა და დევნის გამო.

მოეწყო სოფლის სამრევლო სკოლის მასწავლებლად სამეგრელოში, სადაც მუშაობდა 1902 სასწავლო წლის ბოლომდე; პარალელურად გლეხებს შორის ეწეოდა პარტიულ საქმიანობას. 1902 წლის ზაფხულში, ქუთაისში, სამრევლო სკოლების მასწავლებელთა კურსებზე ავრცელებდა პროკლამაციებს, სადაც სოციალ-დემოკრატიული პარტია მოუწოდებდა პედაგოგებს, მხარი დაეჭირათ გლეხთა მოძრაობისათვის; ამის გამო დაასმინეს და კურსების ხელმძღვანელმა თედო ჟორდანიამ სამსახურიდან დაითხოვა პოლიტიკური არასაიმედოობის გამო. ბენია ჩხიკვიშვილს სურდა, გურიაში დაბრუნებულიყო, მაგრამ მოსალოდნელი რეპრესიების გამო იძულებული გახდა წასულიყო ჭიათურაში, სადაც სახალხო ორატორ სოციალ-დემოკრატ რაფიელ ჩიხლაძესთან ერთად მანგანუმის საბადოზე დაიწყო მუშაობა შავ მუშად, პარალელურად კი პარტიულ საქმიანობას ეწეოდა.

1903 წელს ახლად ჩამოყალიბებულმა რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ბათუმის კომიტეტმა წევრად მიიწვია, პარალელურად მუშაობა დაიწყო მანთაშევის მეორე (რიხტერის) ქარხანაში ფოლადის საამქროს სამუშაოს უფროსად.

ბათუმში ყოფნის დროს თავი გამოიჩინა, როგორც საუკეთესო ორატორმა და ორგანიზატორმა - ცნობილი იყო „ბარცხანის გენერალ-გუბერნატორის“ მეტსახელით. პარალელურად იყო რსდმპ გურიის კომიტეტის წევრი და გლეხთა მოძრაობის ერთ-ერთი მთავარი ორგანიზატორი.

1903 და 1904 წელს, თბილისის და გურიის კომიტეტების მიერ დელეგატად იყო მივლინებული რსდმპ მე-2 ყრილობაზე და კავკასიის ორგანიზაციების პირველ კონფერენციაზე.

ბენია ჩხიკვიშვილი იყო ბათუმში 1903 წლის მარტში, 1902 წელს მუშათა დემონსტრაციის დახვრეტის წლისთავისა და 1904 წელს რუსეთ-იაპონიის ომის დაწყების გამო მოწყობილი პირველი ანტისამთავრობო დემონსტრაციების ორგანიზატორი; პოლიციის დევნის გამო ბათუმის კომიტეტმა სამუშაოდ გაგზავნა თბილისში, სადაც მან განაგრძო პარტიული მუშაობა რსდმპ თბილისის კომიტეტის წევრის სტატუსით; იყო ტიპოგრაფიების და პროპაგანდისტთა ჯგუფების ორგანიზატორი; ააწყო ტფილისის კომიტეტსა და სოფლის ორგანიზაციებს შორის კავშირები.

1904 წლის დეკემბერში დააპატიმრეს ქალაქ თბილისში, ბათუმის დემონსტრაციის ორგანიზების და არალეგალური სტამბის საქმეზე, თუმცა, მალევე - 1905 წლის დასაწყისში გაათავისუფლეს.

1905 წელს იყო რევოლუციური მოძრაობის ლიდერი გურიაში - ცნობილი იყო „გურიის რესპუბლიკის პრეზიდენტის“ სახელით. მეფის ხელისუფლების მიერ რეპრესიების დაწყებისას კაზაკთა სადამსჯელო ექსპედიციაზე შეიარაღებული თავდასხმის წინააღმდეგი იყო, მაგრამ კომიტეტის მიერ გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ ნასაკირალის ბრძოლისას თავად ხელმძღვანელობდა წითელი რაზმებს.

რევოლუციის დამარცხების შემდეგ დარჩა გურიაში და ცდილობდა დანგრეული პარტიული ორგანიზაციების აღდგენასა და გამოცოცხლებას,მაგრამ მალევე დააპატიმრეს - ოდესის სასამართლო პალატამ „გურიის რესპუბლიკის საქმეზე“ გაასამართლა და მიუსაჯა ოთხწლიანი კატორღა ციმბირში და სამუდამო გადასახლება ციმბირშივე - ირკუტსკში.

1912 წლის ბოლოს გაათავისუფლეს ციხიდან და 1917 წლამდე ცხოვრობდა ციმბირში გადასახლებულის სტატუსით - ატარებდა კერძო გაკვეთილებს, მუშაობდა აგრონომად და კოოპერაციის ხაზით.

თბილისში დაბრუნდა 1917 წელს, რუსეთის რევოლუციის შემდეგ; მუშაობდა „მოგზაურ პროპაგანდისტად“.

1917 წელს იყო სოხუმის ქალაქის თავი და სოხუმის მუშათა და ჯარისკაცთა დეპუტატების საბჭოს თავმჯდომარე. სოხუმის ბოლშევიკურმა მთავრობამ გადაიყვანა ქუთაისის გუბერნიის კომისრად, საიდანაც 1918 წელს, საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის არმიასა და სახალხო გვარდიასთან ერთად ისევ დაბრუნდა სოხუმში განსაკუთრებული კომისრის სტატუსით, ხოლო ოთხი თვის მუშაობის შემდეგ - კვლავ თბილისშია.

1918 წელს აირჩიეს გურიის სამაზრო ერობის ხმოსნად.

1919 წლის 12 მარტიდან არჩეული იყო საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით.

1919 წელს აირჩიეს ქალაქ თბილისის მოურავად (თბილისის ქალაქის თავი).

პარალელურად, ინგლისის საოკუპაციო ჯარების ევაკუაციისა და საქართველოს იურისდიქციაში ბათუმის შესვლის მომენტიდან, მთავრობის განკარგულებით დაინიშნა ბათუმის ოლქის საგანგებო კომისრად. გადადგა თანამდებობიდან ბათუმის ოლქში გასატარებელი ღონისძებების შესახებ მისი წინადადების უარყოფის შემდეგ.

1921 წელს, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპირებისას იყო აღმოსავლეთ საქართველოს გენერალ-გუბერნატორი, შემდეგ - საქართველოს რკინიგზების ხელმძღვანელი და შინაგან საქმეთა მინისტრის ამხანაგი.

ბათუმიდან მთავრობის ევაკუაციისას საქართველოს დამფუძნებელი კრების გაფართოებული პრეზიდიუმის წევრის სტატუსით წავიდა კონსტანტინოპოლში, საიდანაც მცირე ხნის შემდეგ გადავიდა საფრანგეთში, ქალაქ პარიზში; ერთხანს გერმანიაშიც ცხოვრობდა.

1921 წლის ბოლოდან და 1922 წლის დასაწყიში მონაწილეობდა ემიგრაციაში პარტიათაშორისი მოლაპარაკებების პროცესში, ბოლშევიკურ საოკუპაციო რეჟიმთან საბრძოლველად და საქართველოს დამოუკიდებლობის აღსადგენად ერთიანი ფრონტის შექმნის მიზნით. 1922 წლის 3 მარტს ხელი მოაწერა საზღვარგარეთ მყოფი ინტერპარტიული კომიტეტის შეთანხმების დეკლარაციას.

საფრანგეთში ყოფნისას მუდმივად ცხოვრობდა პარიზთან ახლოს, სოფელ ლევილში - ქართულ მამულში, უძღვებოდა საოჯახო მეურნეობას და მუშაობდა მძღოლად.

1924 წლის მაისში ბენია ჩხიკვიშვილი ვალიკო ჯუღელთან, გრიგოლ ცინცაბაძესთან, ვასილ ნოდიასა და ვიქტორ ცენტერაძესთან ერთად არალეგალურად დაბრუნდა საქართველოში.

საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიამ („ჩეკა“) იმავე წლის 25 ივნისს, ვერაზე, ალექსანდრე ლანდიას ბინაზე დააკავა. ჩხრეკისას პირადი ნივთების და პატარა ლექსიკონის გარდა არაფერი აღმოუჩენიათ; იმავე დღეს მოათავსეს ჩეკას კომენდატურაში.

პირველად დაკითხეს 1924 წლის 11 ივლისს. დაკითხვისას ბენია ჩხიკვიშვილმა კატეგორიულად უარყო მისი დაპატიმრებისას ბინაში აღმოჩენილ ნოე ჟორდანიას წერილთან რაიმე კავშირი, საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის არალეგალურ ცეკასთან კავშირი; მისი განმარტებით - აპირებდა გადასახლებას ჩეხოსლოვაკიაში, სასოფლო-სამეურნეო ფირმაში სამუშაოდ და სურდა ოჯახის გადაყვანაც, რომელიც ამ დროს ქალაქ ვლადივოსტოკიდან დაბრუნდა თბილისში; საქართველოში ჩამოსული იყო მხოლოდ ამ საქმის მოსაწყობად და არავითარი პოლიტიკური მიზნები არ ჰქონია.

1924 წლის 30 ივლისს, საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიის საიდუმლო განყოფილების რწმუნებულმა ჯალაღანიამ განიხილა ბენია ჩხიკვიშვილის საბრალდებო საქმე და მოითხოვა ჩხიკვიშვილის საქართველოდან გადასახლება და სსრკ გაერთიანებული სახელმწიფო პოლიტიკური სამმართველოს განკარგულებაში მყოფ რსფსრ-ის რომელიმე საკონცენტრაციო ბანაკში მოთავსება ხუთი წლის ვადით, სასტიკ იზოლაციაში; ვადის ამოწურვის შემდეგ კი საქჩეკას კოლეგიისათვის შეტყობინება შემდგომი გადაწყვეტილებისათვის.

1924 წლის 28 აგვისტოს ანტისაბჭოთა შეიარაღებული აჯანყების დაწყების შემდეგ, 30 აგვისტოს, ამერკავკასიის სფსრ მთავრობის მოთხოვნით, სსრკ გაერთიანებული სახელმწიფო პოლიტიკური სამმართველოს თავმჯდომარემ ფელიქს ძერჟინსკიმ გადასახლებაში მყოფი საქართველოს წინააღმდეგობის მოძრაობის ლიდერების - ბენია ჩხიკვიშვილის, ნოე ხომერიკის, გოგიტა ფაღავას, ვასილ ნოდიას და გიორგი წინამძღვრიშვილის დახვრეტის სანქცია გასცა.

ისინი დახვრიტეს სუზდალის პოლიტიზოლატორიდან ეტაპით გადაყვანისას, გაურკვეველ სადგურზე; დასაფლავების ადგილი უცნობია.



წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382.;ფონდი #2117, ანაწერი #1, საქმე #318, გვ. 23.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1-ლი განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #24343.

ბრძოლა, #3, სექტემბერი 1925 წ. პარიზი, თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

ფოტო: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.