სპირიდონ მალხაზის ძე კედია დაიბადა 1884 წლის 20 სექტემბერს (ძველი სტილით), ქუთაისის გუბერნიის ზუგდიდის მაზრის ქალაქ ზუგდიდში, აზნაურის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

დაწყებითი განათლება მიიღო ზუგდიდის ხუთკლასიან რუსულ საქალაქო სკოლაში.

სკოლის დამთავრების შემდეგ, სწავლა განაგრძო ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში.

სწავლის პერიოდში ცხოვრობდა ქუთაისის ქართული სათავადაზნაურო გიმნაზიის ინსპექტორის, იოსებ ოცხელის ოჯახში.

1905 წლის 8 აპრილს (ძველი სტილით) მოსწავლეების საპროტესტო მოძრაობაში მონაწილეობის გამო გარიცხეს მე-8 კლასიდან.

1905 წლის რევოლუციური მოძრაობის დროს აქტიურად მონაწილეობდა მოსწავლეთა დემონსტრაციებში; ამ დროიდან დაახლოებული იყო საქართველოს სოციალისტ-ფედერალისტთა სარევოლუციო პარტიასთან.

მონაწილეობდა პარტიის წევრების მიერ საზღვარგარეთიდან იარაღის დიდი პარტიის შემოტანის ორგანიზებაში.

1906 წელს, რევოლუციის დამარცხების და „რეაქციის“ დაწყების შემდეგ, იძულებული გახდა დაეტოვებინა ზუგდიდი და თავი სვანეთს შეაფარა, საიდანაც მომდევნო წლის გაზაფხულზე ჩერქეზეთში გადავიდა.

იმავე ზაფხულს დაბრუნდა საქართველოში, სადაც უკვე დაუსწრებლად იყო მიცემული პასუხისგებაში სისხლის სამართლის დებულების 102-ე მუხლით და იძულებული გახდა, არალეგალურად წასულიყო საზღვარგარეთ, საფრანგეთში.

პარიზში შევიდა პარიზის უნივერსიტეტის საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტზე, მაგრამ ავადმყოფობის გამო სამხრეთ საფრანგეთში გადასახლდა და სწავლა ტულუზის უნივერსიტეტში განაგრძო. მცირე ხნის შემდეგ სცადა პარიზში დაბრუნება, მაგრამ კვლავ მოუხდა ქალაქის დატოვება და საბოლოოდ მონპელიეს უნივერსიტეტის კურსი დაასრულა.

შემდეგ დაბრუნდა პარიზში და სორბონის უნივერსიტეტში, პროფესორ დასტრის ლაბორატორიაში დაიწყო ფიზიოლოგიის დოქტორის ხარისხზე მუშაობა.

ერთი წლის შემდეგ, 1913 წელს ყალბი პასპორტით (დემეტრაშვილის გვარით) დაბრუნდა საქართველოში; გზად რამდენიმე თვის განმავლობაში დაპატიმრებული იყო პეტროგრადში, თუმცა ჟანდარმერიამ ვერ შეძლო მისი ნამდვილი ვინაობის დადგენა, პეტერბურგის ქართული სათვისტომოს წარმომადგენლებიც დაეხმარნენ და პატიმრობიდან გაათავისუფლეს.

1914 წლის ზაფხულიდან ჩაერთო საქართველოში ეროვნული მიმართულების მოძრაობის ჩამოყალიბების სამუშაოებში; 1915 წელს დაუკავშირდა გაზეთ „კლდის“ გარშემო თავმოყრილ ეროვნულ-დემოკრატიული მიმართულების ჯგუფს - მათთან ერთად და ბაქოელი ქართველი მეწარმეების დაფინანსებით დააარსა გაზეთი „საქართველო“.

აქვეყნებდა პუბლიცისტურ წერილებს ფსევდონიმებით -„პატრიოტი“, „ს. კ-დია“ და „სპ. კე-დია“.

1917 წელს იყო საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის ერთ-ერთი დამფუძნებელი; არჩეული იყო პარტიის მთავარი კომიტეტის თავმჯდომარედ.

1917 წლის ნოემბერში აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად.

1918 წელს ამიერკავკასიის ფედერაციული რესპუბლიკის მთავრობის დავალებით მონაწილეობდა ბათუმის საზავო კონფერენციაში. კონფერენციის შეწყვეტის შემდეგ იმავე მთავრობამ მიავლინა სრულუფლებიან წარმომადგენლად „ცენტრის სახელმწიფოებთან“ მოლაპარაკებებისათვის ოსმალეთსა და ამიერკავკასიის რესპუბლიკას შორის საზავო საკითხებზე, ბრესტ-ლიტოვსკის ხელშეკრულების გამო.

მისი ბერლინში ყოფნის დროს შევიდა ახლად გამოცხადებული დამოუკიდებელი საქართველოს მიერ მივლენილი დელეგაციის შემადგენლობაში და განაგრძო მისიაში მუშაობა - უძღვებოდა დელეგაციის საქმის წარმოებასა და კანცელარიას.

1918 წლის ივლისის ბოლოს დაბრუნდა საქართველოში.

1918 წლის განმავლობაში იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი.

მუშაობდა ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის გაზეთ „საქართველოს“ რედაქციაში.

1919 წლის 12 მარტიდან აირჩიეს საქართველოს რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის სიით. იყო თვითმმართველობის, საკონსტიტუციო, ტექნიკური და საპროპაგანდო კომისიების წევრი.

1921 წელს, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპირების შემდეგ დარჩა საქართველოში და ჩაბმული იყო წინააღმდეგობის მოძრაობაში.

1921 წლის ბოლოდან იყო ბოლშევიკური საოკუპაციო რეჟიმის წინააღმდეგ, საერთო ფრონტის შექმნის მიზნით პარტიათა შორის მოლაპარაკებათა პროცესის აქტიური მონაწილე.

1922 წლის 10 თებერვლის ღამით დააპატიმრეს პარტიების სხვა ლიდერებთან ერთად, საქართველოს ოკუპაციის წლისთავთან დაკავშირებული საპროტესტო მანიფესტაციების თავიდან არიდების მიზნით.

1922 წლის 1 აპრილს საქართველოს სსრ საგანგებო კომისიის (ჩეკას) პრეზიდიუმმა ექვსი თვით იზოლაციის წესით პატიმრობა მიუსაჯა.

მოთავსებული იყო მეტეხის N2 „გამასწორებელ სახლში“.

ავადმყოფობის გართულების გამო გადაიყვანეს N1 „გამასწორებელი სახლის“ (ყოფილი საგუბერნიო ციხე, ორთაჭალაში) საავადმყოფოში.

რამდენჯერმე თხოვნის შემდეგ - მიეცათ საშუალება საზღვარგარეთ წასულიყო სამკურნალოდ - 1923 წლის 16 იანვარს საქართველოს სსრ ჩეკას პრეზიდიუმმა მიიღო დადგენილება სპირიდონ კედიას საზღვარგარეთ გადასახლების შესახებ.

ემიგრაციაში თავდაპირველად ცხოვრობდა და მუშაობდა სტამბოლში.

შემდეგ გადასახლდა საფრანგეთში, პარიზში და ინეტრპარტიულ კომიტეტში 1924 წლის მაისში შეცვალა გრიგოლ ვეშაპელი.

1924 წლის აგვისტოს ანტისაბჭოთა აჯანყების დამარცხების შემდეგ, ქართული ემიგრაციის პოლიტიკურ წრეებში დაწყებული დაპირისპირების კვალდაკვალ, 1925 წლის მაისში სპირიდონ კედიას ინიცატივით გამოვიდა ახალი გაზეთი - „სამშობლოსათვის“. ამ ნაბიჯით კედია გავიდა პარიტეტული კომისიიდან (ინტერპარტიული კომიტეტის მემკვიდრე ორგანიზაცია საქართველოს პოლიტიკური პარტიების საზღვარგარეთის ორგანიზაციების ე. წ. „საერთო ფრონტი“) და დამოუკიდებელი მუშაობა დაიწყო.

1925 წლის 8 ნოემბერს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის საზღვარგარეთის ორგანიზაციამ სპირიდონ კედია პარტიიდან გარიცხულად გამოაცხადა, რადგანაც თავად მან განაცხადა, რომ კავშირს წყვეტდა ამ ჯგუფთან; პარტიის წარმომადგენლობა პარიტეტულ კომისიაში შემდეგნაირად დაკომპლექტდა - შალვა ამირეჯიბი, რევაზ გაბაშვილი და გიორგი გვაზავა.

ამ დროიდან სპირიდონ კედია თავის პოლიტიკურ ჯგუფთან ერთად აქტიურად აკრიტიკებდა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ემიგრანტული მთავრობისა და სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საზღვარგარეთის ორგანიზაციის საქმიანობას და, თავის მხრივ, ცდილობდა საქართველოს ოკუპაციის საკითხის გადასაჭრელად მოკავშირეების მოძებნას ევროპის სახელმწიფოების კონსერვატორული და მემარჯვენე მიმართულების წრეებში.

1925 წლის დეკემბერში გაიმართა საიდუმლო მოლაპარაკებები თანამშრომლობის შესახებ სპირიდონ კედიას, შალვა ქარუმიძესა და „როიალ დაჩ-შელლის“, ნობელების ნავთობკომპანიის, „კომინტერნის წინააღმდეგ მებრძოლის ლიგის“ წარმომადგენელთა შორის. შალვა ქარუმიძემ წამოაყენა წინადადება ყალბი საბჭოთა ფულის დაბეჭდვა-გავრცელებით საბჭოთა ეკონომიკის დასუსტების შესახებ, რაც მოწონებულ იქნა.

მოგვიანებით, ყალბი ფულის ბეჭდვის გამო შალვა ქარუმიძის დაპატიმრებისა და სასამართლო პროცესის დროს სპირიდონ კედიამ მოახერხა სკანდალთან მისი ჯგუფის კავშირის უარყოფა.

1930-იანი წლების ბოლოს, მეორე მსოფლიო ომის წინა პერიოდიდან, სპირიდონ კედია აქტიურად იყო ჩაბმული ქართული პოლიტიკური ჯგუფების მოლაპარაკებებში გერმანიის სამხედრო და დიპლომატიურ წრეებთან კავშირის დასამყარებლად.

1942 წელს გახდა ბერლინში დაარსებული ქართული ნაციონალური კომიტეტის წევრი;

მალევე ჩამოშორდა კომიტეტის საქმიანობას და მომდევნო წლებში ცხოვრობდა საფრანგეთში, პარიზის გარეუბან კლამარში.

სიცოცხლის მიწურულს მუშაობდა გიორგი მაჩაბლის პარფიუმერული კომპანიის ადგილობრივი განყოფილების ხელმძღვანელად.

სპირიდონ კედია გარდაიცვალა 1948 წლის 17 მაისს, დილის 11 საათსა და 20 წუთზე.

თავდაპირველად დროებით დაკრძალეს სენტ-ანტუანის სასაფლაოზე; 1948 წლის 25 ივნისს გადაასვენეს ლევილის ქართველთა სასაფლაოზე.

წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ცენტრალური საისტორიო არქივი, ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #107, გვ. 27; საქმე #108; საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #155; საქმე #157; საქმე #187; საქმე #1382.

საქართველოს შსს აკადემიის არქივი. 1 განყოფილება (ყოფილი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის არქივი), ფონდი #6, საქმე #2221.

ჩვენი ქვეყანა, #5, ივნისი, 1948 წ. პარიზი; თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

ივერია, #1, მაისი, 1949 წ. პარიზი; თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

ივერია, #22, ნოემბერი, 1979 წ. პარიზი; თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

ფოტო: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.