|
|
“ქალთა საკითხი” საქართველოში გარდამავალ ხანაში, 1917 წლის თებერვლიდან საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადებამდე.
1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შემდეგ, ყოფილი რუსეთის იმპერიის საზოგადოება განახლების და უცილობელი პროგრესის სულისკვეთებით აგრძელებდა ცხოვრებას და ყოველდღიური თუ გლობალური კრიზისების გამოწვევებთან გამკლავებას. მოქალაქეები დიდი იმედით აკვირდებოდნენ პოლიტიკურ ცხოვრებას და თავადაც აქტიურად ებმებოდნენ გარდაქმნების პროცესებში, შეგრძნებით, რომ ყოველივე ის, რის შესახებაც აქამდე მხოლოდ არალეგალურ გამოცემებში, ცენზურისგან დაჩეხილ პრესის ფურცლებზე თუ ევროპული ქვეყნების პოლიტიკურ ქრონიკებში კითხულობდნენ -მალე ეს სამშობლოშიც რეალობა გახდებოდა და მეტიც, “რუსეთის ახალი სახელმწიფო” უფრო მოწინავე და წარმატებული სახელმწიფოს და საზოგადოების ჩამოყალიბების მაგალითს აჩვენებდა მსოფლიოს.
საქართველოშიც, რევოლუციის პირველივე დღეებიდან პროგრესული პარტიების და საზოგადოებრივი მოძრაობების ქსელებმა “რევოლუციური წესრიგის” გზით გააჯერეს ყველა მმართველობითი ინსტიტუტი და ახალი სისტემების ჩამოყალიბება დაიწყეს. მთელი 1917 წლის განმავლობაში, რუსეთის დროებითი მთავრობის და ორხელისუფლებიანობის პირობებში, ზოგადად და კონკრეტულად კავკასიასა და საქართველოში, იწყება ფუნდამენტური ნაბიჯების გადადგმა - სოფლად და ქალაქებში მუშათა და გლეხთა საბჭოების ფორმირება, დემოკრატიულ ძალთა კონსოლიდაციის მცდელობები, პირველი დემოკრატიული საქალაქო არჩევნების განხორციელება, მზადება სრულიად რუსეთის დამფუძნებელი კრების არჩევნებისათვის, საერობო რეფორმა, ჯარის და პოლიციის “გადმოკრატიულება” და ეროვნული საბჭოების ფორმირება. ყოველივე ეს, აქამდე დაჩაგრულ და უფლებაშეზღუდულ მოქალაქეთა უმრავლესობას არნახულ მასშტაბის სამოქალაქო-პოლიტიკური აქტიურობის და თანამონაწილეობის ველს უქმნიდა.
ბუნებრივია, რომ ახალი ფორმაციის სახელმწიფოსა და საზოგადოების მშენებლობის პროცესში, ღია დემოკრატიულ გარემოში - როდესაც იმპერიული ცენზურა გაქრა და კრებისა და სიტყვის თავისუფლება გაბატონდა, უაღრესად ინტენსიური გახდა საჯარო სივრცეში - შეკრებებსა თუ პრესის ფურცლებზე ცხარე და ფუნდამენტური დისკუსიები ყველა აქტუალურ საკითხზე, განსაკუთრებით იმ თემებზე, რომლებიც იქამდე მკაცრად კონტროლდებოდა ცენზურის ან რეაქციული პოლიტიკური გარემოს გამო. ყველა “ჩაგრულმა” და საჯარო სივრცეებიდან განდევნილმა მოძრაობამ თუ საზოგადოებრივმა ჯგუფებმა აქტიურად დაიწყეს საკუთარი “ხმების” და პროგრამების შემოტანა, პოპულარიზაცია და ლობირება ახალი სახელმწიფოს მშენებლობის პროექტებში.
ამ პროცესის საინტერესო ნაწილია მწვავე და ხანგრძლივი დისკუსია ქალთა თანამონაწილეობის შესახებ პოლიტიკაში და ზოგადად “ქალთა კითხვებზე” 1917 წლის თებერვლის რევოლუციიდან მოყოლებული ახალ რეალობაში გადასვლამდე, 1918 წლის პირველ ნახევრამდე.
ბუნებრივია, რამდენადაც გენდერულ საკითხებზე მსჯელობა რუსეთის იმპერიის დროს არ აღიქმებოდა ე.წ. “კრამოლად” და ცენზურა მას ისე მწვავედ არ ებრძოდა როგორც ნაციონალურ და პოლიტიკურ თემატიკას, მაგრამ ქალთა პოლიტიკური თანამონაწილეობის საკითხზე ღიად მსჯელობა მაინც რთული იყო, რამდენადაც “ქალთა საკითხი” ყოველთვის გადაჯაჭვული იყო იდეოლოგიების - პოლიტიკური პარტიების ხედვებთან და სოციალურ და პოლიტიკურ სფეროებში იმპერიის რეაქციული კურსის კრიტიკასთან, ამიტომ გარდა საზოგადოებრივი და კულტურული საკითხებისა, 1917 წლამდე, ყველაზე მძაფრად კითხვები ქალთა ქალთა შრომითი ექსპლუატაციის და პატრარქალური ჩამორჩენილობის ტყვეობის შესახებ ისმოდა.
თებერვლის რევოლუციის და დიდი ცვლილებების კვალდაკვალ, ქალთა პრობლემატიკის და პოლიტიკური რეპრეზენტაციის არენაზეც გამოიკვეთა მკვეთრად განსხვავებული იდეოლოგიების და ტაქტიკის მქონე სხვადასხვა ჯგუფების შემხვედრი და ხშირად კონფლიქტური პოლიტიკები და სხვა მრავალ აქტუალურ პრობლემასთან ერთად ქალთა პლიტიკაში ჩართულობის შესახებ დისკუსიებმა მწვავე და პერმანენტული სახე მიიღო.
ამ პროცესის ერთ-ერთი მთავარი კატალიზატორი ქუთაისში ქალთა გაზეთის დაარსებაც გახდა - “ხმა ქართველი ქალისა”, რომელიც დასავლეთ საქართველოსა და იმერეთში მოქმედი ქალთა საზოგადოებების შეკავშირების და მათი კლუბის დაარსების საჯარო გამოხატულებად და ტრიბუნადიქცა. გაზეთმა რევოლუციური განახლების და პროგრესის სულისკვეთებით დაიწყო პროპაგანდა - მოუწოდებდა ქალებს შეკავშირებულიყვნენ, დაეარსებინათ ორგანიზაციები და აქტიურად ჩართულიყვნენ ყველა პოლიტიკური ინსტიტუტის და საზოგადოებრივი ინიციატივების მუშაობაში.
პარალელურად, მსგავსი აქტიური რიტორიკის გაჩენის ფონზე, იატაკქვეშეთიდან გამოსულ პარტიებს რომლებმაც ღია - მასობრივი ორგანიზაციების დაფუძნება დაიწყეს, ქალთა საკითხის მიმართ საკუთარი კურსის შემუშავებისა და ქალთა თანამონაწილეობის ადეკვატური ფორმების დადგენის გამწვევა დაუდგათ. ამ ამოცანას გარდა ზოგადი - ღირებულებითი ფაქტორის გარდა, ასევე ძალზე მკაფიო, რეალური პოლიტიკის არგუმენტი ამყარებდა - რევოლუციის შემდგომ თითქმის არავითარი ეჭვი აღარ რჩებოდა, რომ ყველა ტიპის არჩევნები რომელიც განახლებულ ქვეყანას უნდა ჩაეტარებინა საკუთარი სახელმწფიოებრიობის საფუძვლების შესაქმნელად - საყოევლთაო ხმის უფლებას უნდა დაფუძნებოდა; შესაბამისად პოლიტიკურ არენაზე აქამდე იგნორირებული[1] მოსახლეობის ნახევარი - ქალები გამოდიოდნენ, რომელთა ჩართულობა და მხარდაჭერა ძალზე მნიშვნელოვან ფაქტორად გადაიქცეოდა ნებისმიერი პოლიტიკური მოძრაობისა თუ პარტიისათვის.
ეს მნიშვნელოვანი სიახლე იმთავითვე ერგებიოდა ხსენებულ - განახლების და პროგრესის სულისკვეთებას, რაც კარგად ჩანს 1917 წლის ქართულ რპრესაში რომელიც ინტერესით აშუქებს დიდ ბრიტანეთში ქალებისთვის პასიური ხმის უფლების მინიჭების პროცესს, თუმცა ყველგან იგრძნობა სარედაქციო ირონია, თუ რამდენად ჩამორჩება ბრიტანელი ქალების ათწლეულების ბრძოლის ამ მონეტის შედეგი, განახლებული რუსეთის ქალთა პოლიტიკურ-უფლებრივ მდგომაროებას.
1917 წლის გაზაფხულზევე, საქალაქო არჩევნების ჰორიზონტზე გამოჩენის კვალდაკვალ, ქალთა კითხვების გარშემოც ცხადად გამოიკვეთა საქართველოს სხვადასხვა პოლიტიკურიბანაკების ტაქტიკა მომავალი - პირველი თავისუფალი პოლიტიკური ბრძოლისათვის, მათ შორის ქალთა ხმების მოპვების მიმართულებითაც, თუმცა პრესაში და საჯარო სივრცეებში გაშლილმა დისკუსიებმა მკაფიოდ აჩვენა, რომ ეს არ იყო მხოლოდ ერთჯერადი, მოკლევადიან შედეგზე გათვლილი ტაქტიკური გაანგარიშებები, არამედ პარტიების აღებული კურსი ქალთა პოლიტიკური წარმომადგენლობის საკითხის მიმართ მათ ფუნდამენტურ იდეოლოგიურ და ღირებულებით ხედვებს ეფუძნებოდნენ და გრძელვადიანი პოლიტიკის სახეს მიიღებდნენ.
ამ მხრივ - ფართო პერსპექტივაში ყველაზე აქტიური რამდენიმე პლატფორმა შეგვიძლია გამოვყოთ:
სამივე ამ მიმართულებას ერთ შეხედვით აერთიანდებდა მთავარი ღირებულებითი ბაზისი - სქესთა თანაბარუფლებიანობა, პოლიტიკურ პროცესებში მონაწილეობის თანაბარი შესაძლებლობები, პატრიარქალური ჩაგვრის დაძლევა და აღმოფხვრა, ქალთა შრომის და დედობის დაცვა და აშ. თუმცა მთელი 1917 წლის განმავლობაში ამ ბანაკებს შორის ცხარე პოლემიკა არ შეწყვეტილა და ურთიერთობა მეტწილად კონფრონტაციული იყო, რაც ძირითადად ორ ბანაკის - სოციალ-დემოკრატებისა და ქალთა გაზეთის ჯგუფის განსხვავებული ხედვების და შეუთავსებლობის გამო გრძელდებოდა და საბოლოო კონსენსუსამდე პროცესი რეალურად არ მისულა.
ამ ფონზე ყველაზე უპრეტენზიო პლატფორმას ავტონომისტები წარმოადგენდნენ, რამდენადაც ისინი ქალთა საკითხებში ხსენებულ საყოველთაო-პროგრესულ პროგრამას ეყრდნობოდნენ და მათი მობილიზაციის და პროპაგანდის მთავარი გამოწვევა კონკრეტული, ვიწრო საკითთხის - საქართველოს ავტონომიის იდეისადმი ქალთა მასების გაცნობა და მიმხრობა წარმოადგენდა. თუმცა ავტონომისტი ქალების ნაწილი პარალელურად ჩართული იყო მთავარი ბანაკების დაპირისპირებაში და სხვადასხვა პოზიციებს იცავდნენ.
განხეთქილების ძირითად საფუძველს, შეიძლება ითქვას იდეოლოგიის და რეალური პოლიტიკის, ასევე კლასობრივი და ნაციონალური ხედვების კონფლიქტი წარმოადგენდა:
“ხმა ქართველი ქალისა”-ს მთავარი თეორეტიკოსები და ორგანიზატორები აქცენტს ქალთა გენდერულ სოლიდარობაზე აკეთებდნენ და პოლიტკურ-იდეოლოგიური იდენტობას უკანა პლანზე ათავსებდნენ. მათი შეხედულებით, გარდამტეხ ხანაში, საუკუნეების მონური მდგომარეობიდან გამოსასვლელად აუცილებელი იყო ქალთა ყველა ძალების შეკავშირება ერთიან ორგანიზაციულ ქსელებში, რომლებიც ორიენტირებული უშუალოდ ქალთა პრობლემატიკაზე იქნებოდნენ და მხოლოდ ამის შემდეგ, ისინი პარალელურად გაიტანდნენ ამ საკითხებს და პრობლემებს საკუთარ პარტიულ თუ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებში. მათი ხედვით ქალთა პარტული ორგანიზაციების არსებობა საქართველოში არ იყო ქალთა ემანსიპაციისათვის საკმარისი პირობა, მეტიც წამყვანი პარტიებისათვის მათი აზრით ქალთა საკითხები არ იყო ახლო და პრიორიტეტული საგანი და მათი მხრიდან პროგრესული ძვრების მოლოდინები არ უნდა ჰქონოდა ქალთა საზოგადოებას.
სოციალ-დემოკრატიული პარტია და მოძრაობა სრულად აღიარებდა საბაზისო პროგრესულ პაკეტს ქალთა ემანსიპაციის კუთხით, მის რიგებში ქალთა აქტიური თანამონაწილეობა უკვე ათწლეულებს ითვლიდა და მათი გავლენა და ავტორიტეტი უკვე ხელშესახები იყო მოცემული მომენტისთვისაც. სწორედ პარტიის ქალი წევრები განსაზღვრავდნენ და ახმოვანებდნენ პარტიის ხედვას და კურს ქალთა საკითხებში. ეს ხედვა ღირებულებითი თვალსაზრისით სრულად უღებდა კარს და გარანტიებს უქმნიდა ქალთა ემანსიპაციას და პოლიტიკურ წარმომადგენლობას, თუმცა ამასთანავე რაციონალურ - მოცემული მომენტის რეალურ პოლიტიკურ არგუმენტებსაც ითვალისწინებდა. სწორედ ეს უკანასკნელი ფაქტორი გახდა აღნიშნულ ბანაკებს შორის დაპირისპირების მიზეზი: სოციალ-დემოკრატიული პარტია არ მიჯნავდა ცალკე ქალთა პრობლემას კლასობრივი ბრძოლის სისტემისაგან - იგი აქცენტს ჩაგრულთა გათავისუფლებაზე, ემანსიპაციასა და განვითარებაზე აკეთებდა - ასეთად კი ძირითადად მუშა და გლეხი ქალები მიიჩნეოდნენ, რომელთა კლასობრივ ინტერესებს პარტია ახმოვანებდა და რაზმავდა მათ პარტიულ ორგანიზაციებში. მათი შეხედულებით, ბურჟუაზიული რევოლუციის ხანაში, რომელსაც ლოგიკურად ჯერ ბურჟუაზიული სახელმწიფოს ჩამოყალიბება მოჰყვებოდა, პრივილეგირებული კლასების წარმომადგენლები არც ქალთა საკითხში იქნებოდნენ პროლეტარი ქლაების მოკავშირეები, შესაბამისად, ზეპარტიული - გენდერულ სოლიდარობაზე დაფუძნებული ეფექტური რეალური პოლიტიკის წარმოება მათ მავნე უტოპიად მიაჩნდათ.
ამასთანავე პარტია ცხადად ადგენდა, რომ ქალთა საკითხი უფრო ფართო იყო, ვიდრე კლასობრივი ბრძოლის ჩარჩო, ამიტომ სპეციფიკური ქალური პრობლემების მაქსიმალურად ეფექტიანად გადაწყვეტისათვის სწორედ პარტიის შიგნით ქალთა ორგანიზაციების მასობრივი ქსელების არსებობა იქნებოდა შესაფერისი მოდელი, რომელიც პარტიის ძირითად კურსთან ერთად, უშუალოდ ქალთა საკითხებზე იმუშავებდა - ფართო საგანმანათლებლო, სოციალური და კულტურული პროგრამების გამოყენებით.
მიუხედავად იმისა, რომ სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ქალი ლიდერების და თეორეტიკოსების განწყობა იმთავითვე კომპრომისისათვის და თანამშრომლობისათვის ღია იყო (ისინი ქალთა საკითხებში თანამშრომლობას სთავაზობდნენ ყველა პროგრესული პარტიების ქალთა ორგანიზაციებს და ქალთა მოძრაობის სხვადასხვა ჯგუფებს), გარკვეულწილად რადიკალური, უცნაური ნაზავის ნაცონალისტურ-ფემინისტური დღის წესრიგის მქონე “ხმა ქართველი ქალისა”-ს ჯგუფთან სოციალ-დემოკრატიული ფრთის თანამშრომლობა ვერ შედგა. პირველ ეტაპზე - სამზარო და საქალაქო აღმასკომების[2] დაკომპლექტების დაწყებისთანავე და შემდგომ საქალაქო არჩევნებისათვის მზადების კვალდაკვალ გაზეთის რედაქციამ და მისმა კორესპონდენტებმა მძაფრი კრიტიკა წამოიწყეს ყველაზე გავლენიანი და პოპულარული სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საარჩევნო პოლიტიკის მიმართ, მტკიცებით, რომ მათ მიერ დაკომპლექტებულ დროებით მმართველობით ორგანოებში და მომავალ საქალაქო არჩევნების საკანდიდატო სიებში ქალი დეპუტატები და კანდიდატები არასაკმარისი რაოდენობით იყვნენ წარმოდგენილი. რედაქცია რადიკალურ მოდელს - თანაბარ წარმომადგენლობითობას მოითხოვდა, ყველა კანდიდატ მამაკაცთან კანდიდატი ქალის წამოყენებას.
პარალელურად, გაზეთი გამუდმებით ცდილობდა მკითხველისათვის დაესაბუთებინა საფრთხე, რომ სრულიად რუსეთის დამფუძნებელი კრების მომავალ არჩევნებში ქალთა კანდიდატობის საკითხი გადაწყვეტილი არ იყო, რადგან არჩევნების დებულებაში აღნიშნული და დროებით მთავრობის დეკლარირებული არჩევნების საყოველთაოობა მაინცადამაინც ცხადად არ გულისხმობდა ქალთა აქტიური საარჩევნო ხმის უფლების ქონას, მიუხედავად მთავრობის მხრიდან რამდენიმე მკაფიო განმარტებისა პრესაში.
სოციალ-დემოკრატიული პარტიისათვის წაყენებული ბრალდებები ნაწილობრივ სამართლიანად ჟღერდა, პარტია გარდამავალ ხანაში, 1917 წლის ზაფხულისთვის გამწვავებული ზოგადი კრიზისის ფონზე პოლიტიკური მართვის სადავეების მაქსიმალურად მობილიზებას ცდილობდა, რაც აღმასკომებში მისი ძალების დომინირებაში უნდა ასახულიყო; ამ ფონზე ქალ პრაქტიკულ ორგანიზატორთა ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებში ჩართულობის მოთხოვნას წინ რეალური არგუმენტი - ასეთი კადრების სიმცირე ეღობებოდა, რაც მთავარი პოლიტიკური მიზნის გათვალისწინებით, ამ დონეზე ქალთა წარმომადგენლობის აქტუალობას უკანა პლანზე გადტანას იწვევდა. საქალაქო არჩევნებისთვის მზადებისას კი სკანდიდატო სიების დამომპლექტებისას სოიალ-დემოკრატიულმა პარტიამ, როგორც ჩანს უკვე არჩევნების სპეციფიკის გათვალისწინებით რეალურ საჭიროებად მიიჩინა ქალი კანდიდატების გამოყვანა საარჩევნო ასპარეზზე; 1917 წლის ზაფხულში მიმდინარე საქალაქო არჩევნებში, თითქმის ყველა ქალაქში სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის მიერ წამოყენებულ საკანდიდატო სიებში მინიმუმ ერთი ქალი კანდიდატი მაინც იყო წარმოდგენილი[3] და არა ბოლო პოზიციებზე; შედეგად მათი უმრავლესობა პირველი დემოკრატიული საქალაქო თვითმმართველობების დეპუტატები გახდნენ.
საინტერესოა თავად სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საარჩევნო ტაქტიკაც; თვალშისაცემია, რომ მათი საარჩევნო პლატფორმების (პროგრამების) სოციალური ხასიათი პუნქტებში ქალთა საკითხები მკაფიოდ იყო წარმოდგენილი, არჩევნების წინ პარტიის გამოცემებში იბეჭდებოდა სპეციალური მიმართვები ქალი ამომრჩევლებისათვის ხოლო ზოგადი საარჩევნო მოწოდებები შემდეგნაირად ჟღერდა:
“მუშებო, ქალებო, ჯარისკაცებო..”, “მადილოსნებო და მამაკაცებო, მცხოვრებნო ქალაქ…” და აშ.
არჩევნების დამდეგს ბანაკებს შორის მდგომარეობა უფრო გაართულა “ხმა ქართველი ქალისა”-ს დამფუძნებლის და ლიდერის - კატო მიქელაძის მიერ გაზეთის სარედაქციო სვეტიდან საქალაქო არჩევნებში ქალებისადმი ღია მოწოდების გაკეთებამ, რომ მხარი #2-ის - რუსეთის სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიის სიებისთვის დაეჭირათ, იმ საბაბით რომ, მართალია მათ სიებში სხვებზე მეტი ქალები არ ჰყავდათ წარმოდგენილი, თუმცა მათი კანდიდატების რიცხვში ყველაზე მეტი ქალი იყო. ამ მოწოდებამ თავად გაზეთის მიმდევართა შიგნითაც დაძაბა ვითარება, რის შედეგადაც პოლიტიკური ნიშნით განხეთქილება უფრო აშკარა გახდა.
სრულიად რუსეთის დამფუძნებელი კრების არჩევნების მოახლოებისას, როდესაც საზოგადოებაში უკვე არანაირი ეჭვი აღარ რჩებოდა, რომ ქალებს არჩევნებში აქტიური ხმის უფლებაც გარანტირებული ჰქონდათ, კავკასიის საარჩევნო ოლქში, ქართული პარტიებიდან მხოლოდ სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია აღმოჩნდა რომელსაც საკუთარ საკანდიდატო სიაში ქალები ჰყავდა წარმოდგენილი - ინა კორენევა-ჟორდანია და მინადორა ტოროშელიძე. ამ დროისათვის დაპირისპირებული ბანაკის მხრიდან კრიტიკის ფოკუსი შეიცვალა და აქცენტი საკანდიდატო სიაში მათ რიგით ნომრებზე კეთდებოდა, რომლებიც პირველ ათეულში არ იყვნენ წარმოდგენილი და შესაბამისად მათ შანსებს დამფუძნებელი კრების დეპუტატად გასვლისთვის ამცირებდა.
გარდამავალ პერიოდში, ქალთა ბანაკებს შორის, ერთ-ერთი ბოლო კონფლიქტური განმუხტვა კი შეცვლილი პოლიტიკური მოცემულობის გამო უკვე სხვა ველზე - ნაციონალური საკითხის გარშემო მსჯელობის არენაზე მოხდა.
ბოლშევიკური გადატრიალების შემდეგ, როდესაც კავკასია ჩამოშორდა რუსულ სივრცეს და თვითმმართველობის ფაზაში გადავიდა, საქართველოში დაჩქარდა ეროვნული თვითგამორკვევის საკითხის გარშემო კონსოლიდაციის პროცესი, რაც საქართველოს ეროვნული ყრილობის ორგანიზებაში გამოიხატა 1917 წლის 19-24 ნოემბერს, თბილისში.
ყრილობა ყველა პოლიტიკური და საზოგადოებრივი ძალების მიერ დელეგირების პრინციპით მოწვეულ კრებას წარმოადგენდა, რომლის მთავარი ამოცანა ქართული საზოგადოების მიერ ეროვნული თვითგამორკვევის პრინციპების და ფორმების შესახებ ერთიანი - კონსესუსზე დაფუძნებული ხედვის შემუშავება და შესაბამისი პოლიტიკური ინსტიტუციის დაფუძნება იყო. დელეგატები თითქმის ყველა ნიშვნელოვან საზოგადოებრივ მოძრაობებს წარმოადგენდნენ - მათ შორის უშუალოდ შემდეგი ქალთა საზოგადოებებიდან იყვნენ წარგზავნილი დელეგატები:
20 ნოემბერს, ნოე ჟორდანის მოხსენების შემდეგ, კამათისას კატო მიქელაძემ (რომელიც, როგორც აცხადებდა ქუთაისის ქალთა ინტერპარტიულ ორგანიზაციას წარმოადგენდა) კამათში მონაწილეობისათვის ჩაეწერა გამომსვლელთა სიაში, სამდივნომ კი იგი სიის ბოლოში მოათავსა. 10 მამაკაცი გამომსვლელის შემდეგ თავმჯდომარემ, აკაკი ჩხენკელმა (რომელიც ყრილობის რეგლამენტით ავტორიტარული უფლებებით იყო აღჭურვილი) კამათი დახურა და კატო მიქელაძის პროტესტს უპასუხა, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების დელეგატებს კამათში მონაწილეობის მიღება არ შეეძლოთ. ყრილობის მიერ ეროვნული საბჭოს არჩევისას გაჩენილ კითხვაზე კი, თუ რატომ არ იყო საბჭოს დეპუტატად ქალთა რომელიმე ორგანიზაციის წარმომადგენელი არჩეული, სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობის ლიდერმა - ნოე ჟორდანიამ მკაფიო განმარტებით უპასუხა, რომ სოციალ-დემოკრატიულ პარტის ჰყავდა საბჭოში ქალი წარმომადგენელი - მინადორა ტოროშელიძე. ამით პარტიის ლიდერმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა ქალთა საკითხში აღებული კურსის სიმყარე, რომლის მიხედვითაც ქალთა პრობლემებისადმი მიმართული პოლიტიკა მთავარი პოლიტიკური ძალის მიერ, საკუთარ იდეოლოგიაზე დაყრდნობით უნდა გამოკვეთილიყოდა იგი ამავე პარტიის ქალთა ორგანიზაციების ქსელს უნდა დაყრდნობოდა.
ამ საინტერესო და კონფლიქტურ ეპიზოდებში მკაფიოდ აისახა ქართულ რეალობაში - გარდამავალ, რევოლუციურ ხანაში განსხვავებული თეორიებისა და რეალპოლიტიკით განსაზღვრული გრძელვადიანი კურსის შეჯახების ლოგიკური შედეგი. იდეოლოგიების და პარტიების ხანაში, მითუმეტეს, როდესაც ერთი იდეოლოგიით და რეალური პოლიტიკის შეგრძნებითა და ცოდნით აღჭურვილი პარტია ფლობდა მოსახლეობის უმრავლესობის მხარდაჭერის რესურსს, რაც მისი ქსელების მასობრიობით და ეფექტიანობით იყო განპირობებული, ეს პარტია და მოძრაობა ყველა დონეზე და სფეროში საკუთარი დღის წესრიგის გატარებას ისახავდა მიზნად, რომელიც მიუხედავად იმისა რომ არ იყო ჩაკეტილი და ექსკლუზიურობაზე პრეტენზიის მქონე და კარს უღებდა ყველა პროგრესულ ძალას თანამშრომლობისათვის, საკუთარი გავლენისა და რესურსის ფლობის და ხედვის სისწორეში დარწმუნებულობის გამო არცერთ შერეულ ინიციატივაში არ დაუთმობდა მარგინალურ, მცირე ძალებს ძირითადი კურსის განსაზღვრის და მისი ხელმძღვანელობის უნიადაგო პრეტენზიის განხორციელების უფლებას და საშუალებას.
შემდგომმა - 1918 წლის დასაწყისის კრიზისული ხანის მოვლენებმა და 1918 წლის 26 მაისის შემდეგ, საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების და დემოკრატიული სახელმწიფოს მშენებლობის პროცესმა ამ ლოგიკის სიცოცხლისუნარიანობა აჩვენა; როდესაც ქალთა საკითხებშიც მნიშვნელოვანი ძვრების და ინიციატივების უმრავლესობის გამწევი ძალა ყველაზე მასობრივი და პროგრესული პარტიის - საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ქალთა ორგანიზაციები იყვნენ.
[1] რუსეთის იმპერიაში ქალებს ნომინალურად ჰქონდათ აქტიური და პასიური ხმის უფლება მინიჭებული თვითმმართველობის ორგანოებში, თუმცა ქონებრივი ცენზის და სხვა მრავალი წინაღობის გამო, მათი ეს უფლება პრაქტიკაში თითქმის არ რეალიზდებოდა.
[2] დროებითი - რევოლუციური მმართველობითი ორგანოები; დაფუძნებული პარტიული წარმომადგენლობითობის პრინციპზე - სასოფლო, სათემო, სამაზრო და საქალაქო აღმასრულებელი კომიტეტები (მუშათა, გლეხთა და ჯარისკაცთა).
[3] მაგალითად:
თბილისი - ინა ივანეს ასული კორენევა-ჟორდანია, აღათი (მარო) ზურაბიანი, ელეონორა მიხეილის ასული ტერ-ფარსეგოვა-მახვილაძე, მინადორა ეფრემის ასული ტოროშელიძე, მარიამ მოსეს ასული ესსენი, ნინა ალექსის ასული თოფურიძე-რუსია, სოფიო გეურქის ასული ათაბეგოვი, ევა თათევოსის ასული ლრორის-მელიქოვა-ჯიბლაძე, მარიამ (მაშო) ლეონტის ასული ბერიანიძე, ივლიტე გაბრიელის ასული გოჩიტაშვილი, ნატალია გიორგის ასული კიკნაძე,
ოზურგეთი - ანიჩკა როსტომის ასული მგელაძე, ბაბილინა დოლიძე, ელენე ივლიანეს ასული დოლიძე (კანდიდატი).
ფოთი - ლიუდმილა (ლიდია) ისმაილის ასული მეგრელიძე.
გორი - ოლა ილიას ასული სოლოღაშვილი.
ხონი - ლუბა პეტრეს ასული სანოძე, მარო სამსონის ასული მდივნისა.
სამტრედია - ნინა ვასილის ასული ფრანგიშვილი, ვერა თადეოზის ასული პაპავა.
ჭიათურა - სადიკო მელიტონის ასული ვაშაძე.
ლანჩხუთი - ალექსანდრა ვლასის ასული დარახველიძე, ეკატერინე მათეს ასული ფხაკაძე, ნინა გრიგოლის ასული დოლიძე.
სურამი - ე. ლ. საყვარელიძისა.
|
|