|
|
მე-19 საუკუნის ბოლოს ქართულ საზოგადოებაში დაწყებული სოციალური ძვრებისა და პოლიტიკურ ინტერესთა ჯგუფების ფორმირების კვალდაკვალ მეფის რეჟიმის მიერ შექმნილ არაკეთილგანწყობილ გარემოში ძალზე ძნელი გახდა სხვადასხვა იდეოლოგიის მიმდევარ ჯგუფთა შორის დიალოგის გამართვა. შედეგად, განსხვავებული პოლიტიკური ხედვის მქონე ორგანიზაციების წარმომადგენელთა შორის დისკუსია მხოლოდ ნაწილობრივ თავისუფალი პრესის ფურცლებზე, ასევე არალეგალური შეკრებების პირობებში თუ მიმდინარეობდა.
1890-იანი წლების ბოლოსთვის საქართველოში სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციების განვითარებისა და მარქსისტული იდეოლოგიის პოპულარობის ზრდის ფონზე მძაფრი დისკუსია გაჩაღდა სოციალისტებსა და ნაციონალისტურად განწყობილ ჯგუფებს შორის.არაჯანსაღი გარემოს გამო კომპრომისის მიღწევა და დაპირისპირებულ ბანაკთა შორის თანხმობის მინიმალური ბაზისის გამოძებნა გაჭირდა. სოციალისტური მოძრაობის ლიდერები ყოველთვის ცდილობდნენ, რომ არ გაეხმოვანებინათ ნაციონალური პროგრამა და „სენტიმენტები“, რამდენადაც მეფის რეჟიმი უკონტროლო პროცესების ჩასაშლელად წარმატებით იყენებდა კავკასიაში ახლად ფორმირებული ეროვნული იდენტობების გარემოში წარმოქმნილ ეთნიკურ დაძაბულობას.
სოციალური პრობლემების გათავისებისა და ნაციონალური მოთხოვნების საბაზისო პაკეტის შეჯერების აუცილებლობის გაცნობიერების შედეგად გაჩნდა მოაზროვნეთა საინიციატოვო ჯგუფი, რომელთა ნაწილსაც „ნაროდნიკულ“ და სხვა პოლიტიკურ ორგანიზაციებში მუშაობის გამოცდილება ჰქონდა, ნაწილი კი ახალი თაობის წარმომადგენლები იყო. მათი იდეოლოგიური პროფილი სოციალისტური იყო, რამდენადაც მარქსისტული მსოფლმხედველობის საფუძვლებს იზიარებდნენ. თუმცა ძალზე მნიშვნელოვნად თვლიდნენ ერთა თვითგამორკვევისა და სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის უფლებებს, რომლის პროგრამა მინიმუმად კავკასიისთვის ფართო ავტონომიური მმართველობის მოპოვებას მიიჩნევდნენ რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში, რომელიც, თავის მხრივ, ფედერაციულ მოწყობაზე უნდა გადასულიყო.
სხვა პოლიტიკური ჯგუფების ნაციონალური საკითხის მიმართ დაკავებული პოზიციის გამო ჯგუფმა თავად დაიწყო მუშაობა პოლიტიკურ ორგანიზაციად გარდაქმნისთვის. ინიციატორთა პირველმა ნაკადმა გაზეთ „ცნობის ფურცლის“ რედაქციის ირგვლივ მოიყარა თავი. პროგრამის შესაბამისად მათ სოციალისტ-ფედერალისტები ეწოდათ.
მათი ძალისხმევით მალე გაზეთი ყველაზე წარმატებულ გამოცემად იქცა. მისი პოპულარობა და გავლენა არნახულად იზრდებოდა, რის საშუალებითაც ორგანიზატორები საკუთარი პროგრამის პროპაგანდას ახერხებდნენ და სამომავლო პარტიული ქსელის ჩამოყალიბების საფუძვლებსაც ქმნიდნენ; პარტიის პირველი საორგანიზაციო ჯგუფი 1901 წელს შეიქმნა „ცნობის ფურცლის“ რედაქციაში, რომელმაც არალეგალურად დაიწყო პარტიული ორგანიზაციების ქსელის მოწყობა და ყრილობისათვის მზადება.
პარტიის ერთ-ერთი მთავარი იდეოლოგის - არჩილ ჯორჯაძის საპროგრამო ნაწერების გამოქვეყნების კვალდაკვალ მძაფრი პოლემიკა გაჩაღდა სოციალ-დემოკრატთა და ნაციონალისტთა ბანაკის წარმომადგენლებს შორის. ჯორჯაძის შეთავაზებული იდეოლოგიური ფორმულა - ყველა საზოგადოებრივი ძალისა და პოლიტიკური პარტიისათვის საერთო ბაზისის, თანხმობის საფუძვლად ეროვნული იდენტობის და მასზე სახელმწიფოებრივი ინსტიტუტების დაფუძნება - პრაქტიკული სიცოცხლისუნარიანობის მიუხედავად, სხვა იდეოლოგიური უთანხმოებების გამო არ გახდა საკმარისი სტიმული პოლიტიკურ ძალთა შორის თანამშრომლობის პლატფორმის გასაჩენად. თუმცა ხანგრძლივმა ღია დისკუსიამ ნაყოფიერი კვალი დატოვა თითოეული მონაწილის იდეოლოგიური დაწმენდისა და საბოლო ჯამში ეროვნული იდენტობის პრობლემების გამორკვევის პროცესში.
1903 წელს პარტიული პროგრამის თავისუფალი გავრცელებისა და პროპაგანდისთვის პარტიამ შეძლო საფრანგეთში, პარიზში, გაზეთ „საქართველოს“ გამოცემა.
ამავე წელს პარტიის ინიციატივით პარიზში გაიმართა ემიგრაციაში მყოფი ქართული პოლიტიკური ძალების წარმომადგენელთა კონფერენცია თანამშრომლობის ნიადაგის შესაქმნელად; თუმცა კვლავინდებურად იდეოლოგიური შეუთანხმებლობის გამო კონფერენციას დიდი წარმატება არ ჰქონია.
1905 წლის რევოლუციური მოძრაობისას ახლად ჩამოყალიბებული პარტია სხვა ძალებთან თანამშრომლობით აქტიურად იყო ჩაბმული რევოლუციურ გამოსვლებში.ფედერალისტთა გაზეთი „ცნობის ფურცელი“ მოძრაობის ერთ-ერთი მთავარი საინფორმაციო მხარდამჭერი იყო, რის გამოც 1906 წელს იგი დახურეს. რევოლუციური მოძრაობის დაწყებისას პარტიამ მოახერხა, საზღვარგარეთიდან არალეგალურად შემოეტანა იარაღის დიდი პარტია, რომლის მნიშვნელოვანი ნაწილი ფედერალისტთა რაზმებმა მიიღეს, თუმცა იძულებული გახდნენ, საკმაოდ დიდი ნაწილი სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ორგანიზაციისათვის გაენაწილებინათ.
1906 წლიდან პარტიის წევრები ორჯერ რუსეთის სახელმწიფო სათათბიროს დეპუტატებად აირჩიეს.
მეფის რეჟიმი ფედერალისტებს, როგორც ნაციონალისტურად განწყობილ ძალას, მკაცრ მეთვალყურეობას უწევდა და პერიოდულად რეპრესიებს მიმართავდა მათი ორგანიზაციების დასაშლელად.
1917 წელს რუსეთის იმპერიის დაშლის შემდეგ პარტიამ თავისუფლად განაგრძო დასახული ამოცანებისთვის ბრძოლა. ავტონომიის მოთხოვნამ აქტუალობა დაკარგა და პარტია სრული დამოუკიდებლობის პროპაგანდისტი გახდა.
1918 წელს საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ პარტია შედიოდა კოალიციური მთავრობის შემადგენლობაში.
|
|