შესახებ
English
1868-02-02 - 1953-01-11

პერსონალური
დაბადების თარიღი: 1868-02-02
გარდაცვალების თარიღი: 1953-01-11
სქესი: კაცი
ეროვნება: ქართველი
აღმსარებლობა:
მეტსახელი:
ფსევდონიმი: „Ami“, „ან“, „ან.“, „ანი“, „გ. მა-ძე“, „გ. მარმალაძე“, „დევიანი“, „კასტროვი“, „კოსტროვი“, „ნ. ჟ-ია“, „ნ. ჟ.“, „ნოე ჟ-ია“, „ნარი“, „ძველი მოკამათე“, „წითელფერაძე“, „ჯორჯი“, „ჟორჟი“, „Кавказец“, „Костров“, „ანი“, „ანდრეი“

გეოგრაფიული
დაბადების ადგილი: ლანჩხუთი, საქართველო
გარდაცვალების ადგილი: პარიზი, საფრანგეთი
საცხოვრებელი ადგილი: ლანჩხუთი, ოზურგეთი, თბილისი, ვარშავა, ჟენევა, ლონდონი, პარიზი, შტუტგარდტი, ბაქო, განჯა, პეტერბურგი


სოციალური
სოციალური წარმოშობა: აზნაური
სოციალური სტატუსი: მოსამსახურე
განათლება: უმაღლესი არასრული
პროფესია: ჟურნალისტი


პოლიტიკური
პარტია: საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია
თანამდებობა: რსდმპ კავკასიის კავშირის კომიტეტის წევრი, რსდმპ ტფილისის „სამხედრო საბჭოს“ წევრი, რსდმპ ცენტრალური კომიტეტის წევრი, რუსეთის პირველი სახელმწიფო სათაბიროს დეპუტატი, რუსეთის პირველი სახელმწიფო სათაბიროს სოციალ-დემოკრატიული ფრაქციის თავმჯდომარე, რსდმპ (მ) ცენტრალური კომიტეტის წევრი, ტფილისის მუშათა დეპუტატების საბჭოს თავმჯდომარე, ამიერკავკასიის გლეხთა დეპუტატების საბჭოს თავმჯდომარე, ტფილისის მუშათა, გლეხთა და ჯარისკაცების დეპუტატთა საბჭოს აღმასკომის თავმჯდომარე, საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ცენტრალური კომიტეტის თავმჯდომარე, საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრი, საქართველოს ეროვნული საბჭოს პრეზიდიუმის თავმჯდომარე, საქართველოს სახალხო გვარდიის მთავარი შტაბის წევრი, რუსეთის დემოკრატიული თათბირის დელეგატი, რუსეთის დამფუძნებელი კრების დეპუტატი, ამიერკავკასიის სეიმის დეპუტატი, საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე, თბილისის ქალაქის საბჭოს ხმოსანი, საქართველოს დამფუძნებელი კრების დეპუტატი, საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის საზღვარგარეთის ბიუროს თავმჯდომარე,
რეპრესია: 1901, 1902, 1903, 1908, 1910


საზოგადოებრივი
ორგანიზაცია: ჟურნალი "სინათლე", ჟურნალი "ყვავილი", საქართველოს თავისუფლების ლიგა, ჟურნალი "კვალი", ჟურნალი „სოციალ-დემოკრატი“, ჟურნალი "ბრძოლა", ჟურნალი "ბრძოლის ხმა", ჟურნალი ჩვენი დროშა"

ნოე ნიკოლოზის ძე ჟორდანია დაიბადა 1868 წლის 2 იანვარს (მეტრიკის ჩანაწერის მიხედვით დაიბადა 1869 წლის 9 იანვარს (ძველი სტილით), მოინათლა 16 იანვარს) ქუთაისის გუბერნიის ოზურგეთის მაზრის სოფელ ლანჩხუთში, აზნაურის ოჯახში; ეროვნებით ქართველი.

დაამთავრა ლანჩხუთის სოფლის ორკლასიანი სკოლა.

1879 წელს სწავლა განაგრძო ოზურგეთის სასულიერო სასწავლებელში.

სასწავლებლის დასრულების შემდეგ 1884 წელს სწავლა განაგრძო ტფილისის სასულიერო სემინარიაში. სწავლის განმავლობაში ეწეოდა თვითგანვითარებას - კითხულობდა სემინარიაში აკრძალულ ლიტერატურასა და სამეცნიერო ნაშრომებს, რომელთა საშუალებით ცდილობდა ჩამოეყალიბებინა შეხედულებები სოციალურ და პოლიტიკურ საკითხებზე. სემინარისტებთან ერთად მონაწილეობდა არალეგალური თვითგანვითარების წრის მუშაობაში; გამოსცემდნენ ხელნაწერ ჟურნალებს: „სინათლე“ და „ყვავილი“.

1889 წელს სემინარიაში ყოფით ნიადაგზე დაიწყო სტუდენტების გაფიცვა. ნოე ჟორდანიამ თედო კიკვაძესა და ფილიპე მახარაძესთან ერთად დაარწმუნა სტუდენტები, საგაფიცვო მოთხოვნებისთვის ნაციონალური საკითხები - ქართული ენის, ლიტერატურისა და ისტორიის სწავლება დაემატებინათ. გაფიცვა ნაწილობრივ წარმატებით დასრულდა, მაგრამ ბევრი მოთავე ადმინისტრაციამ სემინარიიდან გარიცხა.

1890 წელს ნოე ჟორდანიამ წარჩინებით დაამთავრა სემინარია და სწავლის გაგრძელება ვარშავის ვეტერინარულ ინსტიტუტში გადაწყვიტა; იმედოვნებდა, რომ იქ პროგრამის გარდა, მისთვის საინტერესო საზოგადოებრივ მეცნიერებებში ფართო განათლების მიღებას შეძლებდა.

ინსტიტუტში სწავლისას გაეცნო მარქსიზმის საფუძვლებს, რამაც მის „ხალხოსნურ“ შეხედულებებს ბოლო მოუღო და ევროპული სოციალიზმის მიმდევრად აქცია. ამავე დროს პოლონური საზოგადოების მასობრივი ნაციონალური მოძრაობის მაგალითზე ეროვნული საკითხის და იმპერიის წინააღმდეგ ეროვნული ბრძოლის პრობლემითაც დაინტერესდა.

ხელმძღვანელობდა ვარშავის ქართველი სტუდენტების თვითგანვითარების წრეებს.

1892 წელს ნოე ჟორდანია ავადმყოფობის გამო საქართველოში დაბრუნდა. მან ვარშავაში ფილიპე მახარაძეს წრის შეკრებაზე განსახილველად მის მიერ დამუშავებული „ქართველი ნაციონალ-დემოკრატების პროგრამა“ გაუგზავნა. პროგრამის განხილვამ ნაციონალური და კლასობრივი საკითხის პრიორიტეტების გარშემო ქართველ სტუდენტებში დიდი დისკუსია გამოიწვია.

დისკუსიის გაფართოებამ რუსეთისა და პოლონეთის უნივერსიტეტების ქართველ სტუდენტებს უბიძგა, 1892 წელსვე ჩამოეყალიბებინათ სტუდენტთა არალეგალური კავშირი „საქართველოს თავისუფლების ლიგა“, რომელმაც განაგრძო დისკუსია მოქმედების პროგრამის შესამუშავებლად ქუთაისსა და ვარშავაში, რაც საბოლოოდ 1893 წელს მოახერხა, თუმცა ამავე წელს ვარშავის ჟანდარმერიამ წრე აღმოაჩინა, წევრები დააპატიმრა და პასუხისგებაში მისცა.

1892 წელს ნოე ჟორდანიამ ახალგაზრდათა შორის მარქისტული მსოფლმხედველობის დამკვიდრებისათვის დაიწყო მუშაობა. 1892 წლის 25 დეკემბერს იგი მონაწილეობდა ზესტაფონში გამართულ არალეგალურ ყრილობაში, სადაც მისმა შეხედულებებმა მხარდაჭერა ვერ მოიპოვა, თუმცა ეს ყრილობა იქცა სოციალ-დემოკრატიული პროგრამის წამოყენების სათავედ. ნოე ჟორდანიამ თავისი პროგრამა ჩამოაყალიბა წერილობით - „ეკონომიური წარმატება და ეროვნება“ და წარადგინა 1893 წლის თებერვალში ტფილისში გამართულ მომდევნო კონფერენციაზე.

„თავისუფლების ლიგის“ საქმეზე დაწყებული დაპატიმრებების გამო ნოე ჟორდანიამ დატოვა საქართველო და ჟენევაში გაემგზავრა.

1894 წელს ქუთაისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს მიერ „საქართველოს თავისუფლების ლიგის“ ბრალდების საქმეზე ნოე ჟორდანიაც იყო პასუხისგებაში მიცემული, მაგრამ საქმე იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროების შეთანხმებით შეწყდა და ნოე ჟორდანია პოლიციის ფარულ მეთვალყურეობას დაექვემდებარა.

ნოე ჟორდანიამ ჟენევაში განაგრძო მარქსიზმის შესწავლა. გაეცნო რუსეთის იმპერიიდან ემიგრირებული პოლიტიკოსი მოღვაწე მარქსისტების ჯგუფს გიორგი პლეხანოვის ხელმძღვანელობით. კვლევის პარალელურად ისმენდა ლექციებს ჟენევის უნივერსიტეტში, ფილოსოფიის ფაკულტეტზე, მოგზაურობდა შვეიცარიის სოფლებში და შთაბეჭდილებებს კორესპონდენციებად აქვეყნებდა ჟურნალ „კვალში“.

1895 წელს გადავიდა პარიზში, სადაც განაგრძო თვითგანვითარება. ისმენდა ლექციებს სორბონის უნივერსიტეტში; გაეცნო ფრანგ სოციალისტთა ლიდერებს - ჟიულ გედს, პოლ ლაფარგს და სხვებს.

რამდენიმე თვის შემდეგ ნოე ჟორდანია გაემგზავრა გერმანიაში, სადაც ანალოგიურად განაგრძო კვლევითი მუშაობა და ქვეყნის ყოფა-ცხოვრებაზე დაკვირვება. შტუტგარდტში გაეცნო კარლ კაუცკის. ისმენდა ლექციებს მიუნხენისა და ბერლინის უნივერსიტეტებში.

1897 წლის მარტიდან ცხოვრობდა ლონდონში, სადაც განაგრძობდა საზოგადოებრივი ურთიერთობებისა და ეკონომიკური ცხოვრების შესახებ კორესპონდენციების მომზადებას; მუშაობდა ბრიტანეთის მუზეუმში საქართველოს ისტორიასთან დაკავშირებული წყაროების შესწავლაზე.

ამავე წელს დაბრუნდა საქართველოში. ლანჩხუთში გამართულ არალეგალურ შეკრებაზე სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობის ლიდერებს გააცნო ევროპული სოციალიზმის ტენდენციები და თავისი მოსაზრებები საქართველოში პარტიული მუშაობის განვითარების შესახებ. ტფილისში გამართულ შეკრებაზე შეკავშირდა მუშათა სოციალ-დემოკრატიული წრეები, გადაწყდა ლეგალური პრესის გამოყენება პარტიული პროპაგანდისათვის. პარტიის ლიდერები მოელაპარაკნენ ანასტასია და გიორგი წერეთლებს და ჟურნალი „კვალი“ გადაიბარეს, რომლის რედაქტორადაც ნოე ჟორდანია აირჩიეს.

ამ დროიდან „კვალი“ იქცა მწყობრი სოციალისტური სარედაქციო პოლიტიკის მქონე ჟურნალად. ნოე ჟორდანია თავად აქვეყნებდა პუბლიცისტურ ნაწარმოებებს ჟურნალში. ამ დროიდან იყენებდა ფსევდონიმებს: „Ami“, „ან“, „ან.“, „ანი“, „გ. მა-ძე“, „გ. მარმალაძე“, „დევიანი“, „კასტროვი“, „კოსტროვი“, „ნ. ჟ-ია“, „ნ. ჟ.“, „ნოე ჟ-ია“, „ნარი“, „ძველი მოკამათე“ და „წითელფერაძე“.

ნოე ჟორდანია ცნობილი იყო პარტიული ფსევდონიმებით: „ჯორჯი“, „ჟორჟი“, „Кавказец“, „Костров“, „ანი“, „ანდრეი“.

ჟანდარმერიისა და მეფის საიდუმლო პოლიციის - „ოხრანკის“ მასალებში ასევე ცნობილი იყო მეტსახელით „პატრიარქი“.

ჟურნალ „კვალის“ გადაბარების სამზადისისას გაზეთ „ივერიის“ გამომცემელმა ილია ჭავჭავაძემ ნოე ჟორდანიას საკუთარი გაზეთის რედაქტორობა შესთავაზა, რაზეც ნოემ უარით უპასუხა.

„კვალის“ მუშათა მასაში პოპულარობის ზრდისა და ნოე ჟორდანიას კრიტიკული სტატიების გამოქვეყნების კვალდაკვალ, 1900 წელს „კვალის“ პუბლიცისტებსა და „ივერიის“ ბანაკს შორის სოციალური და პოლიტიკური საკითხების გარშემო მწვავე პოლემიკა გაჩაღდა, რამაც დროთა განმავლობაში პოლიტიკური დაპირისპირების სახე მიიღო სოციალ-დემოკრატიულ მოძრაობასა და ნაციონალისტურ ჯგუფებს შორის.

სოციალისტური მოძრაობის სხვა ლიდერებთან ერთად ნოე ჟორდანია ხელმძღვანელობდა სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ორგანიზაციებისა და კომიტეტების ჩამოყალიბებას ტფილისსა და საქართველოს სხვადასხვა მხარეში.

1901 წელს ნოე ჟორდანიამ მოამზადა საპირველმაისო პროკლამაცია. ტფილისში, სალდათის ბაზარში, 22 აპრილს (ძველი სტილით) გამართული მუშათა საპირველმაისო დემონსტრაციის დარბევისა და რეპრესიების შემდეგ ჟანდარმერიამ ნოე ჟორდანიას დევნაც დაიწყო. გაჩხირკეს მისი სახლი ლანჩხუთში. სოციალ-დემოკრატიული პარტიის კომიტეტის გადაწყვეტილებით ნოეს უნდა დაეტოვებინა საქართველო და ევროპაში წასულიყო ემიგრაციაში, თუმცა მალევე - 6 ივლისს (ძველი სტილით), დააპატიმრეს ლანჩხუთში და 27 ოქტომბერს ტფილისში გადაგზავნეს, სადაც ტფილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველომ პასუხისგებაში მისცა სოციალ-დემოკრატიული წრის ბრალდების საქმეზე, ბრალდებულის სტატუსით. მოთავსებული იყო მეტეხის ციხეში.

1902 წლის ივნისში განაჩენის გამოტანამდე გაათავისუფლეს პოლიციის საგანგებო ზედამხედველობის ქვეშ და საცხოვრებლად ლანჩხუთი განუსაზღვრეს. მალე კვლავ დააპატიმრეს და ქუთაისის ციხეში მოათავსეს, სადაც ოქტომბრამდე იჯდა, გათავისუფლების შემდეგ კი საცხოვრებლად ქალაქი ელისავეტპოლი (განჯა) გადაუწყვიტეს.

განჯიდან ხშირად ახერხებდა ტფილისში არალეგალურად ჩასვლას, სადაც 1902 წლის ზამთარში მისი ინიციატივით ამიერკავკასიის სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციების არალეგალური კონფერენცია გაიმართა, საერთო პროგრამის და ორგანიზაციული წყობის შესამუშავებლად. კონფერენციამ ჩამოაყალიბა პოლიტიკური ცენტრი - „კავკასიის საკავშირო კომიტეტი“. მისი პროგრამის პროექტი ნოე ჟორდანიამ შეიმუშავა.

1903 წლის 30 აპრილს შინაგან საქმეთა მინისტრის მიერ დამტკიცებული განსაკურებული სათათბიროს დადგენილებით უკვე გადაწყვეტილი იყო მისი გადასახლება ვიატკის გუბერნიაში პოლიციის ღია მეთვალყურეობის ქვეშ, ბრალდების საქმის დასრულებამდე. განჯის ჟანდარმერიამ ეს გამოუცხადა და ორი კვირის ვადა მისცა ვიატკაში საკუთარი ხარჯით გასამგზავრებლად. სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ტფილისის კომიტეტის გადაწყვეტილებით ნოე ჟორდანიას მოსთხოვეს საზღვარგარეთ ემიგრაციაში წასვლა. 1903 წლის 9 ივლისის (ძველი სტილით) უმაღლესი ბრძანებულების საფუძველზე ნოე ჟორდანია დაექვემდებარა 3 წლით გადასახლებას ვიატკის გუბერნიაში, პოლიციის ფარული ზედამხედველობის ქვეშ; თუმცა 1903 წლის 22 ივნისს (ძველი სტილით) ნოე ქალაქ განჯიდან მიიმალა და ბათუმიდან არალეგალურად გაემგზავრა ლონდონში.

ლონდონიდან მცირე ხნით გადავიდა პარიზში, საიდანაც ჟენევაში გაემგზავრა. ჟენევიდან ნოე ჟორდანია სათათბირო ხმით მიიწვიეს რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის მეორე, ბრიუსელის, ყრილობაზე. ბრიუსელიდან ყრილობა ლონდონში გაგრძელდა, სადაც პარტიული ორგანიზაციის მოწყობისა და ტაქტიკის საკითხების განხილვისას განხეთქილების შედეგად გაიყვნენ ბოლშევიკებად (უმრავლესობად) და მენშევიკებად (უმცირესობად). რსდმპ კავკასიის საკავშირო კომიტეტის დელეგატებიდან ნოე ჟორდანიამ დიომიდე თოფურიძესთან ერთად „მენშევიკების“ მხარე დაიჭირა და დაიწყო მზადება საქართველოსა და კავკასიის სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციების „ბოლშევიკთა“ ზემოქმედებისაგან დასაცავად. ნოე ჟორდანიამ კავკასიის ორგანიზაციების მოსამარაგებლად პარტიული ლიტერატურის გავრცელების არალეგალური არხის ამოქმედება დაიწყო.

1904 წელს ჟენევაში ნოე ჟორდანიამ რამდენიმე წერილი დაბეჭდა სოციალისტ-ფედერალისტთა ახლად დაარსებული საზღვარგარეთულ ჟურნალ „საქართველოში“, თუმცა იდეური უთანხმოების გაღრმავების შემდეგ ჟურნალთან თანამშრომლობა შეწყვიტა.

1905 წლის 9 იანვარს, პეტერბურგში დემონსტრაციის დახვრეტისა და მღელვარების შესახებ ცნობების გავრცელების შემდეგ ნოე ჟორდანია სხვა ემიგრანტი პოლიტიკურ ლიდერების მსგავსად არალეგალურად დაბრუნდა რუსეთის იმპერიაში. მცირე ხნით არალეგალურად ცხოვრობდა ბაქოში, შემდეგ საიდუმლოდ დაბრუნდა ტფილისში, სადაც შეუდგა პარტიულ ორგანიზაციებში „ბოლშევიკთა“ გავლენის განეიტრალებას. არალეგალურ შეხვედრებზე იგი განუმარტავდა მუშათა ორგანიზაციების წარმომადგენლებს ლონდონის ყრილობაზე მომხდარი განხეთქილების არსს და უსაბუთებდა პარტორგანიზაციების მოწყობის „ბოლშევიკური“ მოდელის არადემოკრატიულობასა და ავტორიტარულობას. შედეგად, ორგანიზაციათა უმრავლესობამ ბოიკოტი გამოუცხადა კავკასიის საკავშირო კომიტეტს, რომლის ხელმძღვანელი „ბოლშევიკები“ ცდილობდნენ არჩეული კომიტეტების მათ მიერ დანიშნულით ჩანაცვლებას და ისინი პარტიული მუშაობიდან, ფაქტობრივად, გარიყეს. ნოე ჟორდანიას ორგანიზებით დაიწყო ტფილისის კომიტეტის არალეგალური ჟურნალის - „სოციალ-დემოკრატის“ ბეჭდვა. მალევე საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული ორგანიზაციების უმრავლესობაში „ბოლშევიკთა“ გავლენა განეიტრალდა და ორგანიზაციებმა გაააქტიურეს პოლიტიკური და საპროტესტო მოძრაობა, რაც 1905 წლის რევოლუციურ გამოსვლებში გადაიზარდა.

1905 წლის რევოლუციური მოძრაობისას ტფილისში ნოე ჟორდანია იყო სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ლიდერი და საგაფიცვო და შეიარაღებული აქციების მთავარი ორგანიზატორი; ხელმძღვანელობდა პროპაგანდისტთა მოქმედებას და იყო „სამხედრო საბჭოს“ წევრი.

1906 წელს იყო დელეგატად რსდმპ სტოკჰოლმის გამაერთიანებელ ყრილობაზე. აირჩიეს რსდმპ ცეკას წევრად.

1906 წელს ნოე ჟორდანია რუსეთის იმპერიის პირველი სახელმწიფო სათაბიროში ტფილისის გუბერნიიდან დეპუტატად აირჩიეს. იყო სოციალ-დემოკრატიული ფრაქციის თავმჯდომარე.

ამავე წელს, სახელმწიფო სათათბიროს გარეკვის შემდეგ, სხვა დეპუტატებთან ერთად ხელი მოაწერა „ვიბორგის მოწოდებას“. შემდგომ თვეებში არალეგალურად ცხოვრობდა და მუშაობდა პეტერბურგში, რსდმპ ცეკაში.

1907 წელს იყო რსდმპ ლონდონის ყრილობის დელეგატი, სადაც ბოლშევიკებსა და მენშევიკთა შორის მორიგი განხეთქილების შემდეგ აირჩიეს მენშევიკური ცენტრალური კომიტეტის წევრად. ყრილობიდან დაბრუნების შემდეგ მონაწილეობდა ფინეთში - ტერიოკში გამართულ რსდმპ კონფერენციაში. კონფერენციის დასრულების შემდეგ საცხოვრებლად დარჩა ტერიოკში, საიდანაც საიდუმლოდ გადადიოდა პეტერბურგსა და სხვა ქალაქებში პარტიის არალეგალური საორგანიზაცო საქმეების მოსაწყობად.

1907 წელს, მეორე სახელმწიფო სათათბიროს გარეკვის და სოციალ-დემოკრატი დეპუტატების დაპატიმრების შემდეგ, ნოე ჟორდანიამ დატოვა ტერიოკი და არალეგალურად დაბრუნდა საქართველოში.

მონაწილეობდა მესამე სახელმწიფო სათათბიროსათვის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საარჩევნო კამპანიის ორგანიზებაში.

1908 წლის 11 სექტემბრს (ძველი სტილით) ნოე ჟორდანია ტფილისში, ქუჩაში დააპატიმრეს ყალბი პასპორტით - თავად ლევან რევაზის ძე ვახვახიშვილის სახელით. ამავე წლის 4 ოქტომბერს ჟანდარმერიამ იგი სანქტ-პეტერბურგის საოლქო სასამართლოს გამომძიებლის განკარგულებაში გადაგზავნა, რადგან მასზე პეტერბურგში უკვე იყო საქმე აღძრული სისხლის სამართლის დებულების 129-ე სტატიის 1 პარაგრაფის 1 ნაწილით, რუსეთის მოსახლეობას შორის „ვიბორგის მოწოდების“ გავრცელების გამო და ცირკულარით იძებნებოდა. პეტერბურგის სასამართლო პალატამ ნოე ჟორდანიას პატიმრობა მიუსაჯა, მაგრამ წინასწარი პატიმრობის ვადა 8 თვე, რომელიც მან პეტერბურგის ციხეში გაატარა, მოხდილად ჩაუთვალა და 1909 წლის ივნისში გაათავისუფლა.

გათავისუფლებული ნოე დაბრუნდა ბაქოში, სადაც მონაწილეობდა სოციალ-დემოკრატიული პარტიის მეოთხე სახელმწიფო სათათბიროს საარჩევნო კამპანიაში.

1909 წელს ნოე ჟორდანია გაემგზავრა იტალიაში, სადაც ცხოვრობდა და მუშაობდა დავით სარაჯიშვილისა და ლევან ზუბალაშვილის მიერ დანიშნული სტიპენდიით, რომელიც ფორმალურად მას საქართველოს ისტორიის შესახებ ნაშრომის მოსამზადებლად დაენიშნა, რეალურად კი სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობის ირიბი დაფინანსება იყო.

1910 წელს ნოე ოჯახთან ერთად საქართველოში დაბრუნდა და განაგრძო პარტიული ორგანიზაციების განახლება და სხვადასხვა მხარეში პროპაგანდა.

1910 წლის 16 სექტემბერს (ძველი სტილით) ტფილისში ჟანდარმერიამ გაჩხრიკა სოციალ-დემოკრატიული გაზეთის - „ახალი აზრის“ რედაქცია და დააპატიმრა მისი წევრები. ჩხრეკისას აღმოაჩინეს ნოე ჟორდანიას ბროშურა „ანარქიზმი“ და „გერმანიის ახალი ისტორიიდან“, რომლებიც 1907 წელს ქუთაისში კილაძისა და ხელაძის სტამბაში დაიბეჭდა გამომცემლობა „კოლხიდას“ (ხელმძღვანელი ისიდორე კვიცარიძე) მიერ. იმავე ნაშრომის შავი ვარიანტი - ხელნაწერები და დამატება „ანარქიზმი და სინდიკალიზმი“ იპოვეს 1909 წლის 11 დეკემბერს ბაქოს ქუჩაზე ჩხარტიშვილის ქვრივის სახლის ჩხრეკისას. ეს წიგნები გახდა საფუძველი ნოე ჟორდანიას წინააღმდეგ საქმის განსაახლებლად, რადგან, ბრალდების მტკიცებით, ბროშურა შეიცავდა ხელისუფლების წინააღმდეგ შეიარაღებული ბრძოლის მოწოდებებს და მოსახლეობას აქეზებდა აჯანყებისაკენ.

ნოე ჟორდანია ჟანდარმერიამ 1910 წლის 13 ნოემბერს (ძველი სტილით) დააპატიმრა ლანჩხუთში, საკუთარ სახლში.

ტფილისის სასამართლო პალატამ მიუსაჯა 3 წლით ციმბირში გადასახლება. განაჩენის გამოტანამდე ნოე ჟორდანიას ციხიდან გასათავისუფლებლად ბაქოელმა მენავთობე მანსვეტაშვილმა 3 000 მანეთი გადასცა ნოე ჟორდანიას მეუღლეს - ინა კორენევას. ეს თანხა იოსებ კაკაბაძემ შეიტანა გირაოდ. პროცესის დასრულებამდე ნოე ჟორდანიას რომანოვების სამეფო გვარის 300 წლის იუბილეს გამო გამოცხადებულმა ამნისტიამ მოუსწრო და სასჯელისგან გათავისუფლდა.

1914 წელს ნოე ჟორდანია გაემგზავრა საზღვარგარეთ. პირველმა მსოფლიო ომმა მას შვეიცარიის კურორტ მონტროში მოუსწრო. იგი სასწრაფოდ დაბრუნდა მოსკოვში, სადაც მონაწილეობდა დისკუსიაში ომის შესახებ პარტიის ტაქტიკის შესამუშავებლად. შემდგომ დაბრუნდა საქართველოში, ცხოვრობდა ლანჩხუთში და განაგრძობდა პარტიულ პრესაში მუშაობასა და არალეგალური ორგანიზაციების ხელმძღვანელობას.

1916 წლისათვის ხელმძღვანელობდა ლანჩხუთის გარეუბან ჯონჯუათში გამართულ სოციალ-დემოკრატიული პარტიის არალეგალურ კონფერენციას, სადაც შეიმუშავეს პარტიის სამოქმედო სტრატეგია იმ მომენტისათვის, თუ რუსეთი მსოფლიო ომში დამარცხდებოდა და რუსული არმია კავკასიას დატოვებდა. ამ კონფერენციაზე გადაწყდა, რომ მსგავს სიტუაციაში საქართველოს დამოუკიდებლობა შეიძლებოდა გამოცხადებულიყო.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შემდეგ ნოე ჟორდანია ტფილისში სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის მიერ ძალაუფების მობილიზებასა და მმართველობის სადავეების ხელში აღებას ხელმძღვანელობდა. არჩეული იყო ტფილისის მუშათა დეპუტატების საბჭოს თავმჯდომარედ; ამიერკავკასიის გლეხთა დეპუტატების საბჭოს თავმჯდომარედ; ტფილისის მუშათა, გლეხთა და ჯარისკაცების დეპუტატთა საბჭოს აღმასკომის თავმჯდომარედ.

1917 წლიდან იყო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ცენტრალური კომიტეტის თავმჯდომარე.

1917 წლის ნოემბერში აირჩიეს საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრად; იყო საბჭოს პრეზიდიუმის თავმჯდომარე.

1917 წლის დეკემბერიდან იყო საქართველოს სახალხო გვარდიის მთავარი შტაბის საპატიო წევრი.

1917 წელს ნოე ჟორდანია ჩასული იყო პეტროგრადში და მონაწილეობდა ე. წ. „დემოკრატიულ თათბირში“, სადაც არჩეული იყო რუსეთის ე. წ. „პრედ-პარლამენტის“ წევრად. პეტროგრადში ყოფნისას იგი დარწმუნდა, რომ სოციალ-დემოკრატი მენშევიკები რუსეთში ვერ შეძლებდნენ ძალაუფლების მოპოვებას, პოლიტიკურ პროცესებზე ზემოქმედებას და დაბრუნდა საქართველოში.

ნოე ჟორდანია აირჩიეს რუსეთის დამფუძნებელი კრების წევრად რსდმპ მენშევიკების სიით, თუმცა დამფუძნებელი კრების გახსნაზე პეტროგრადში არ წასულა.

1918 წლის თებერვალში აირჩიეს ამიერკავკასიის სეიმის წევრად.

კავკასიაზე ოსმალთა არმიის შეტევის დროს ბათუმში ამიერკავკასიის ფედერაციისა და ოსმალეთის საზავო მოლაპარაკებებში მონაწილეობდა.

1918 წლის 26 მაისს ნოე ჟორდანიამ, როგორც საქართველოს ეროვნული საბჭოს პრეზიდიუმის თავმჯდომარემ, წაიკითხა საქართველოს დამოუკიდებლობის დეკლარაცია.

1918 წლის ივნისში ნოე ჟორდანია გახდა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე.

1919 წლის თებერვალში აირჩიეს თბილისის ქალაქის საბჭოს ხმოსნად.

1919 წლის 12 მარტიდან აირჩიეს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის სიით. დამფუძნებელმა კრებამ იგი კვლავ მთავრობის თავმჯდომარედ აირჩია.

1921 წლის თებერვალ-მარტში, საქართველოს რესპუბლიკის საბჭოთა რუსეთის მიერ ოკუპირების შემდეგ, საქართველოს დამფუძნებელი კრების 16 მარტის გადაწყვეტილების თანახმად მთავრობის თავმჯდომარე ნოე ჟორდანია, მთავრობის წევრებთან და დამფუძნებელი კრების პრეზიდიუმის წევრების ნაწილთან ერთად, ემიგრაციაში გაემგზავრა სამუშაოდ საქართველოს დამოუკიდებლობის აღსადგენად.

1921 წლიდან ნოე ჟორდანია საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის სტატუსით მუშაობდა და ცხოვრობდა პარიზში - დასავლურ პრესაში აქვეყნებდა სტატიებს, რომლებშიც აღწერდა საქართველოს ოკუპაციას და აქარწყლებდა საბჭოთა რუსეთის პროპაგანდას; მოგზაურობდა ევროპის ქვეყნებში საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის პარტნიორი სოციალისტური პარტიების მიწვევით და საჯარო გამოსვლებში განუმარტავდა პუბლიკას საქართველოს მდგომარეობას საბჭოთა ოკუპაციის შემდეგ.

მონაწილეობდა სოციალისტური ინტერნაციონალის ჰამბურგის (1923 წელი) და მარსელის კონგრესებში (1925 წელი).

იყო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის საზღვარგარეთის ბიუროს თავმჯდომარე.

ბეჭდავდა ნაშრომებს სოციალიზმის თეორიის, საბჭოთა პოლიტიკის, საქართველოს დამოუკიდებლობისა და საბჭოთა ოკუპაციის, საქართველოს ისტორიისა და ლიტერატურის შესახებ. მუდმივად იყო ქართული გაერთიანებული ემიგრანტული პრესისა და სოციალ-დემოკრატიული გამოცემების რედაქციების წევრი; აქვეყნებდა პუბლიცისტურ სტატიებს მიმდინარე პოლიტიკური მოვლენების შესახებ.

1938 წლიდან ნოე ჟორდანია ფორმალურად ჩამოშორდა საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საზღვარგარეთის ბიუროს ხელმძღვანელობას.

მეორე მსოფლიო ომის დროს, ნაცისტური გერმანიის მიერ საფრანგეთის ოკუპაციის შემდეგ, კვლავ პარიზში ცხოვრობდა. მუშაობდა ომის პირობებში სახელმძღვანელო სამოქმედო სტრატეგიული მითითებებით საქართველოს საზოგადოების საიდუმლოდ მოსამარაგებლად.

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, 1940-იანი წლების მიწურულს, „ცივი ომის“ პირველი ნიშნების გამოკვეთის შემდეგ ნოე ჟორდანია კვლავ სათავეში ჩაუდგა საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საზღვარგარეთული ორგანიზაციების მცდელობებსა და საინფორმაციო კამპანიას, რათა საქართველოს ოკუპაციის პრობლემა სხვა ერების საკითხთან ერთად კვლავ დამდგარიყო საერთაშორისო პოლიტიკის დღის წესრიგში და საბჭოთა რეჟიმის მოწინააღმდეგე სახელმწიფოებს გაეთვალისწინებინათ „დაპყრობილი ერების“ დამოუკიდებლობის აღდგენის კანონიერი მოთხოვნები და საჭიროებები.

ნოე ჟორდანია ხანმოკლე ავადმყოფობის შემდეგ გარდაიცვალა 1953 წლის 11 იანვარს, პარიზში.

დაკრძალეს ლევილის ქართველთა სასაფლაოზე.



წყაროები:

საქართველოს ეროვნული არქივი, საქართველოს ცენტრალური საისტორიო არქივი: ფონდი #1836, ანაწერი #1, საქმე #108, საქმე #109; ფონდი #1833, ანაწერი #1, საქმე #1382; ფონდი #2117, ანაწერი #1, საქმე #318; ფონდი #2113 (ნოე ჟორდანიას პირადი ფონდი), ანაწერი #1, საქმე #1; ფონდი #113, ანაწერი #2, საქმე #1132.

ჩემი წარსული, ნოე ჟორდანია. პარიზი, 1953 წ. თსუ ქართული ემიგრაციის მუზეუმი, გურამ შარაძის კერძო კოლექცია.

თვითმპყრობელობა და რევოლუცია, გრიგოლ გიორგაძე. თბილისი, სახელგამი, 1929 წ.

ფოტო: თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკა, პირველი რესპუბლიკის კვლევის ცენტრი. ტიერი ბერიშვილის კოლექცია.